نیروگاه‌های برقابی یکی از مهمترین منابع تولید برق در ایران هستند که در مواقع اوج بار زمینه پایداری شبکه برق کشور را فراهم کردند.
بر اساس به روز‌ترین اطلاعات ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های برقابی در کشور، 13 نیروگاه بزرگ برقابی در قالب 60 واحد تولید برق با ظرفیت بیش از 100 مگاوات از توانایی تولید اسمی 11 هزار 400 مگاوات برق برخوردار هستند.
14 نیروگاه متوسط با ظرفیت بین 10 تا 100 مگاوات در قالب 35 واحد تولید برق نیز 689 مگاوات ظرفیت تولید برق دارد و در کنار نیروگاه‌های بزرگ و متوسط 32 نیروگاه کوچک در قالب 67 واحد تولید برق به ظرفیت 99 مگاوات، جمع نیروگاه‌های برقابی را به عدد 12 هزار 188 مگاوات می‌رساند. بر این مبنا سهم نیروگاه‌های برقابی از کل ظرفیت 14 هزار مگاوات تجدیدپذیر کشور به 85 درصد می‌رسد.
*نقش مهم نیروگاه‌های برقابی در اوج بار سال 1401
نکته قابل توجه در ظرفیت تولید واحدهای برقابی طی یکسال گذشته تطبیق نقشه راه تولید برق این واحدهای نیروگاهی با برنامه منابع و مصارف آب سدهای کشور است. مسئله‌ای که سبب شده عامل تعیین کننده رهاسازی آب سدهای کشور تنها الگوی منابع و مصارف آب باشد و تولید برق هیچ نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا نکند.
در همین راستا، محمد پورحمید، کارشناس منابع آب در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، گفت: بعد از تجربه ناموفق سال 1399 طی فصل زمستان و تخلیه سدهای کشور برای جبران تولید نیروگاه‌های حرارتی، در سال جاری شاهد هماهنگی کامل دیسپاچینگ برق با برنامه منابع و مصارف سدهای کشور بودیم که این مسئله سبب شد، واحدهای برقابی در تابستان به خوبی نقش خود را ایفا کنند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: تنظیم خروجی سدهای برقابی یکی از نقاط درخشان مدیریت توامان آب و برق به حساب می‌آید.
به گزارش فارس، در سال 1401، مطابق برنامه ارائه شده از سوی متولیان آب سدهای برقابی کشور، تاکنون مجموعا34 هزار 380 مگاوات ساعت برق توسط واحدهای برقابی تولید شده است.
*مدیریت تومان آب و برق عامل استفاده حداکثری از ظرفیت برقابی کشور
نکته قابل تامل در ارتباز با نیروگاه‌های برقابی که نتیجه تغییر نگاه مدیریت به این سدها است، مسئله حجم آب پشت سدهای دارای واحد برقابی است که به 12.8 میلیارد متر مکعب می‌رسد. این در حالیست که سال گذشته در بازه زمانی مذکور شاهد 12.1 میلیارد متر مکعب آب در پشت سدهای دارای نیروگاه برقابی بودیم.
این در حالیست که سال گذشته به لحاظ بارشی یک سال خشک به حساب امده و ورودی سدهای برقابی کاهش را تجربه کرده بود.
در همین راستا، سعید نیکی‌سخن، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در تشریح نتایح تحول در برنامه مدیریتی سدهای برقابی گفت: وزارت نیرو به طور رسمی از تغییر مدیریت سدهای برقابی حرفی نزده اما اطلاعاتی در اختیار دانشگاه قرار گرفته که نشان می‌دهد، مخازن سدهای برقابی به خوبی مدیریت شده و نسبت به سال گذشته با وجود گذراندن سال خشک و همچنین تخلیه مخازن در آخرین سال دولت قبل، وضع بسیار مطلوبی را نشان می‌دهد.
وی افزود: منابع برقابی 14 درصد از ظرفیت تولید برق کشور را به خود اختصاص می دهند و بهترین گزینه برای تولید برق در بازه زمانی اوج بار مصرف به حساب می‌آیند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: استفاده از واحدهای برقابی باید در قالب یک برنامه مدیریت توام با برنامه منابع و مصارف سدها باشد و از این طریق بیشتر بهره از ظرفیت گرفته شده اخذ شود.
*برنامه توسعه ظرفیت نیروگاه‌های برقابی در دستور کار دولت
به گزارش فارس، بر اساس اطلاعات رسیده از یک منبع آگاه در وزارت نیرو، هم اکنون برنامه توسعه واحدهای برقابی با اولویت ساخت واحدهای نیروگاهی سدها موجود در کنار حرکت به سوی استقرار نیروگاه‌های برقابی مقیاس کوچک در شبکه توزیع و انتقال کشور برداشته شده است.
جزئیات این برنامه بیانگر آن است که احداث واحد برقابی برای سدهایی که هم اکنون در حال بهره‌برداری هستند و انرژی آب آن بدون استفاده رها می‌شود در دستور کار قرار گرفته است.
بر اساس مقایسه انجام شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی هزینه احداث یک واحد برقابی بدون در نظر گرفتن هزینه سد معادل 20 درصد هزینه تولید ظرفیت معادل در پازل نیروگاه حرارتی است.
پیشتر نیروگاه توسعه سد گتوند به میزان 640 مگاوات 195 میلیون یورو برآورد مالی داشت که مققر است با تامین مالی از کشورروسیه این نیروگاه به همراه نیروگاه برقابی 69 مگاواتی در قالب 3 واحد نیروگاهی در محل بند تنظیمی گتوند به مبلغ 85 میلیون یورو انجام شود.
