رضا موسایی ، درباره فرصت‌های صادرات قطعات خودرو به کشورهای مختلف، گفت: در انتخاب بازارهای صادراتی و افزایش سطح تجارت کشور در بخش قطعات خودرو باید عواملی مانند روابط سیاسی، شبکه حمل‌ونقل، ثبات اقتصادی و سیاسی در بازار هدف و ارتباط این بازار با سایر کشورهای فعال در نظر گرفته شود.
وی افزود: عراق، روسیه و چین به علت روابط تجاری تاریخی دیرینه با ایران و همچنین وجود انتظارات قابل پیش‌بینی در مورد رشد تعاملات اقتصادی طرفین، این کشور ها به احتمال زیاد جزو بازارهای بسیار مهم صادراتی برای قطعات خودروی ساخت ایران خواهند بود. بااین‌حال، موفقیت در این بازارها نیازمند آن است که صادرکنندگان با الزامات و انتظارات این بازارها سازگار شوند. برای نفوذ در این بازارها به رویکردی تدریجی نیاز بوده و باید از کار با نمایندگی‌های صادراتی شروع کرد و در مرحله بعد به سمت حضور شرکت‌ها در آن بازارها حرکت کرد.
دبیر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید افزود: عراق، یک شریک تجاری نسبتاً پایدار برای ایران در زمینه قطعات خودرو بوده و از سال ۲۰۱۱ بزرگ‌ترین بازار وارداتی برای قطعات ایرانی است. بازار عراق برای صادرات ایران از اهمیت بالایی برخوردار است به‌طوری‌که ۳.۲۶ میلیون دلار صادرات قطعات خودرو ایران به کشور عراق در سال ۲۰۱۸، یک‌سوم از کل صادرات قطعات خودرو ایران را تشکیل داده است.
وی افزود: اما این رقم تنها 1.6 درصد از کل واردات عراق در زمینه قطعات خودرو است. پس از امارات متحده عربی، چین، کره و ترکیه، ایران پنجمین صادرکننده به عراق و از مهم‌ترین تأمین‌کنندگان لوله اگزوز و چرخ (به ترتیب با 4.93 و 6.87 درصد از حجم واردات عراق) است.
موسایی بیان داشت: در بخش خودرو نیز ایرانیان حضور فعالی در بازار عراق داشته‌اند؛ شرکت خودروسازی ایران‌خودرو در سال 2016 یک خط تولید در اسکندریه عراق ایجاد کرد که از قطعات نیمه منفصل وارداتی از ایران استفاده می‌کرد. ولی تجارت دوجانبه بین این دو کشور بر اثر اعمال مجدد تحریم‌ها آسیب‌دیده و صادرات وسایل نقلیه ایران با کاهش همراه بود و خودروسازان عمده در عراق خواستار معافیت‌هایی برای قطعات خودرو موردنیاز برای مونتاژ شده‌اند.
وی افزود: صادرات خودرو و قطعات به این کشور قبلاً مشمول معافیت گمرکی بود، اما این وضع اخیراً با اعمال تعرفه‌های ۱۵درصد برای قطعات خودرو و ۸ الی ۱۰ درصد برای وسایل نقلیه موتوری تغییریافته است. مصرف‌کنندگان عراقی ارزش زیادی برای کیفیت قائل می‌شوند؛ بازار خدمات پس از فروش در عراق به‌شدت با رقابت قطعات وارداتی ارزان دست‌دوم روبه‌رو است و مصرف‌کنندگان بر این باورند که این قطعات دست‌دوم وارداتی از کیفیت بالاتری نسبت به محصولات وارداتی از چین و سایر تولیدکنندگان ارزان‌قیمت برخوردار است. ارزش این بازار حداقل ۴ میلیارد دلار در سال۲۰۱۸ تخمین زده شده است.
دبیر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید بیان داشت: بخش خودرو عراق از ظرفیت رشد بالایی برخوردار است؛ به طوری که در سال ۲۰۱۸ با فروش ۵۳۵۲۸ دستگاه خودرو در عراق، این کشور به شصت و سومین بازار بزرگ جهانی تبدیل شده است؛ اگرچه این میزان در مقایسه با فروش ۲۴۸۰۰ دستگاه وسایل نقلیه در سال ۲۰۱۶ رشد داشته، اما در مقایسه با ۱۶۵۰۰۰ دستگاه خودرو فروخته‌شده در عراق در سال ۲۰۱۰ افت محسوسی یافته است البته دستیابی مجدد به این اندازه از بازار به زمان نیاز دارد.
وی افزود: تولید ناخالص داخلی عراق احتمالاً در کوتاه‌مدت رشد محسوسی خواهد داشت، ولی در میان‌مدت تعدیل خواهد شد. اولویت‌های بهبود چشم‌انداز صادرات قطعات خودرو ایران به عراق به عواملی همچون حفظ دسترسی به این بازار در شرایط تحریم به‌ویژه تأمین قطعات موردنیاز این کشور بستگی دارد. صادرکنندگان قطعات خودرو همچنین برای افزایش سهم خود از بازار خدمات پس از فروش باید از نظر قیمت و کیفیت به رقابت با محصولات وارداتی دیگر بپردازند. در این شرایط، ممکن است صادرکنندگان فرصت‌هایی برای صادرات طیف وسیع‌تری از قطعات خودرو داشته باشند. برای بهره‌برداری از این بخش بازار، بهبود کیفیت، گواهینامه‌ها و برندسازی علاوه بر حفظ رقابت‌پذیری قیمتی حائز اهمیت خواهد بود.
* روسیه، بازاری با ظرفیت بالا برای رشد صادرات قطعات خودرو
موسایی در مورد صادرات قطعات خودرو به روسیه نیز بیان داشت: روسیه از یک بازار خودرو بزرگ برخوردار است و سطح بالای مالکیت خودرو باعث افزایش تقاضا برای قطعات یدکی و خدمات تعمیراتی می‌شود. حجم بازار قطعات یدکی روسیه ۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ تخمین زده شده است که عمدتاً شامل لاستیک، قطعات سیستم تعلیق، روغن و سیالات بوده است. با کاهش رشد تولید ناخالص داخلی روسیه، تقاضا برای وسایل نقلیه هم کاهش‌یافته است.
فروش ۸.۱ میلیون دستگاه خودرو در روسیه در سال ۲۰۱۸ در مقایسه با سال‌های قبل از آن رشد مختصری داشته، اما همچنان کمتر از میزان فروش سال ۲۰۱۲ با حجمی معادل ۳.۱ میلیون دستگاه بوده است. در میان‌مدت انتظار می‌رود که این بخش رشد آهسته اما مستمری داشته باشد.
وی گفت: صادرات قطعات خودرو ایران به روسیه نسبتاً محدود بوده و از کل ۵.۲۸۰ میلیون دلار صادرات محصولات ایرانی به روسیه در سال ۲۰۱۸، تنها ۵.۲ میلیون دلار به قطعات خودرو اختصاص داشته که سهم بسیار اندکی از کل ۹ میلیارد دلار واردات قطعات خودرو در کشور روسیه بوده است. صادرکنندگان عمده قطعات خودرو به روسیه، کشورهای ژاپن با ۳.۱ میلیارد دلار، آلمان با ۳.۱ میلیارد دلار و کره جنوبی با ۲.۱ میلیارد دلار بوده‌اند و در میان قطعات خودرو صادرشده از ایران به روسیه، بیشترین سهم مربوط به رادیاتور و سیستم‌های تعلیق است.
موسایی گفت: واردات قطعات خودرو از ایران برای روسیه در حال حاضر با ۵ درصد تعرفه توافقی و الزامات متعددی ازجمله برچسب‌زنی، کیفیت و ایمنی، آزمون‌ها و گواهینامه‌ها مواجه است.
وی بیان داشت: قطعات خودرو وارداتی به روسیه در بخش خودروسازی بزرگ این کشور و بازار خدمات پس از فروش آن استفاده می‌شود که در صورت رفع موانع تجاری و تسهیلات لازم، این کشور تبدیل به بازاری بسیار جذاب برای ایران خواهد شد و می‌توان صادرات قطعات خودرویی برای ایران را حداقل تا ۷ میلیون دلار افزایش داد.
موسایی گفت: توسعه صادرات قطعات خودرو به روسیه مستلزم آن است که شرکت‌ها از فرصت‌های موجود برای افزایش سهم بازار خود و از افزایش تقاضا به‌طورکلی بهره‌برداری کنند.
