با توجه به این که 70 درصد خوراک دام  و طیور شامل ذرت،‌کنجاله و سویا از خارج وارد می‌شود، دولت سعی می‌کند با اعطای ارز ارزان قیمت از تولید داخلی مرغ و گوشت حمایت کند، ‌اما حدود یک سال است مرغداران و دامداران کشور با مشکل کمبود نهاده و قیمت‌های نجومی آن روبه‌رو هستند، اما شدت آن از ابتدای امسال بسیار زیاد شده و تا به امروز روز به روز افزایش یافته است.

از آنجایی که 70درصد قیمت تمام شده تولید و هزینه‌های مرغداران و دامداران به خوراک دام برمی‌گردد، گرانی این نهاده آنها را در تنگنای شدیدی قرار داده است، اما ریشه این گرانی کجاست؟

تولیدکنندگان می‌گویند، دولت ارز 4200 تومان  واردات نهاده‌ها پرداخت می‌کند اما قیمت نهاده‌ای که دست تولیدکننده می‌‌رسد، بسیار بالا است. به طوری که قیمت کنجاله بیش از 4 برابر قیمت مصوب دولتی به فروش می‌رود. قیمت مصوب کنجاله 1450 تومان است اما در بازار به 9 هزار تومان به فروش می‌رسد.

تولیدکنندگان دلایل گرانی قیمت نهاده‌ها را این طور می‌گویند: با معلق ماندن قانون انتزاع (قانون تمرکز وظایف بازرگانی در وزارت جهاد کشاورزی) دو دستگی‌ در تصمیم‌گیری‌ها پیش آمده به طوری که  تولید در وزارت جهاد انجام می‌گیرد، اما سیاست‌های وارداتی در وزارت صمت است و  همین مسئله تشتت و پراکندگی ایجاد کرده است. آنها همچنین اختصاص ارز 4200 تومانی را کمک به حال تولیدکننده نمی‌دانند و معتقدند دولت باید نظارت بیشتری کند تا تولیدکنندگان از این یارانه برخوردار شوند.

آنها از انحصار در اختصاص ارز و حمایت از افراد خاص گله‌مندند و می‌گویند این گونه افراد بازار را به دست گرفته و هر طور که دل‌شان می‌خواهد نهاده‌ها را می‌فروشند و کسی هم به آنها توجهی نمی‌کند.

* لغو قانون انتزاع تولید را به شکست کشید

امین شالچیان مدیرعامل شرکت بازرگانی تعاونی‌های کشاورزی معتقد است: پس از لغو قانون انتزاع کنترل بخش تولید از مسیر خود خارج شده چرا که برنامه‌ها و سیاست‌ها به وزارت صمت محول شده که آنها از نظر ساختاری هیچ ارتباطی با بخش تولیدات کشاورزی ندارند، حتی از نظر عاطفی هم عرقی به این بخش در آنها دیده نمی‌شود. به طوریکه از تیرماه 98 تاکنون هیچ ارزی به بخش تولید داده نشده است. نکته دیگر اینکه آنها به هیچ عنوان در تصمیم‌گیری‌های کلان تولیدکنندگان تشکل‌های تولید را دخالت نمی‌دهند و نتیجه آن یکسری تصمیم‌گیری‌های اشتباه است که به ضرر بخش تولید تمام می‌شود.

وی در خصوص تبعات عدم اختصاص ارز به واردات نهاده گفت:‌ قیمت نهاده‌ها در بازار سرسام‌آور افزایش یافته است، به طوری که دولت  جو را به قیمت کیلویی 1500 تومان تصویب کرده، اما در بازار 2200 تومان به فروش می‌رود. همچنین ذرتی که 1500 تومان باید به فروش برود  در بازار 2800 تومان است. کنجاله که به نرخ دولتی 2450 تومان باید به فروش برود اما در بازار سیاه بیش از 9 هزار تومان معامله می‌شود.

* 4 برابر یارانه دولتی به جیب واسطه‌ها و دلالان می‌رود

این مسئول معتقد است که دولت با عدم نظارت بر بازار باعث شده یارانه‌ای را که برای نهاده‌ها در نظر گرفته در حقیقت به جیب دلالان و واسطه‌ها برود. افزایش 4 برابری قیمت نهاده‌ها در بازار باعث شده سیاست اختصاص ارز دولتی به نتیجه واقعی خود که همانا حمایت از تولید است نرسد و این یارانه به جیب واسطه‌ها برود. در حقیقت دلالان بهره‌برداران واقعی ارز دولتی هستند نه تولیدکنندگان.

شالچیان می‌گوید: بانک مرکزی هم تنها از افراد خاص حمایت می‌کند و شرایط اینقدر سخت و پیچیده است که اتحادیه‌ها و بخش‌های خصوصی نمی‌توانند به واردات تأمین نهاده ورود کنند در حالیکه طبق قانون مصوب شده است 20درصد واردات نهاده به اتحادیه‌ها واگذار شود، اما وزارت صمت این گونه عمل نمی‌کند.

* 1000میلیارد تومان در انحصار یک واردکننده خاص

وی می‌گوید: انحصار در این بخش موج می‌زند به طوری که حدود 1000 میلیارد تومان در انحصار یک واردکننده خاص است و دیگران امکان ورود ندارند. در این میان برخی می‌گویند چرا مستقیم با بانک مرکزی موضوع را بحث نمی‌کنید، اما واقعیت این است که از در بانک مرکزی هم به ما اجازه ورود نمی‌دهند.

* بانک مرکزی به عده‌ای خاص ارز برای واردات نهاده می‌دهد

گلایه‌ها از حمایت از افراد خاص زیاد است و تولیدکنندگان و دیگر واردکنندگان معتقدند که به ظاهر دولت همواره می‌گوید، هر کسی بخواهد واردات نهاده انجام بدهد آزاد است، اما در حقیقت شرایط را برای یک عده خاص تسهیل کرده و واردکنندگان اصلی در نهایت آنها می‌شوند.

سعید سلطانی سروستانی مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور  زوایای دیگری از این مسئله را باز می‌کند.

وی می‌گوید: در دوره وزارت آقای حجتی اعلام کردند که تولیدکنندگان خودشان شرکت تأسیس کنند و اقدام به واردات نهاده کنند ما چنین کاری کردیم اما هرچقدر دنبال ارز برای واردات می‌گردیم کسی به ما توجه نمی‌کند. در حقیقت ارز را برای افرادی خاص می‌دهند.

وی افزود: سال گذشته 15 میلیون تن نهاده با ارز 4200 تومانی وارد کشور شد در حالیکه سهم اتحادیه از این واردات تنها 2درصد بود. این در حالی است که بیش از 90 درصد دام کشور در حوزه اتحادیه سراسری دامداران مدیریت می‌شود.

سلطانی‌ به تغییر یک شبه سیاست‌ها هم اشاره کرد و گفت: متأسفانه سیاست‌های پایدار وجود ندارد و به یکباره تصمیمات آنی گرفته می‌شود. به طوری که به واسطه همین عدم ثبات واردکنندگان خرد بیشتر آسیب می‌بینند.

وی می‌گوید: به این افراد خاص اجازه واردات می‌دهند و آنها هر طور که دل‌شان می‌خواهد نهاده‌ها را توزیع می‌کند و یا به هر قیمتی که دوست داشته باشند می‌فروشند اما واقعیت این است که با ارز دولتی وارد شده و واردکنندگان به هیچ عنوان حق توزیع ندارند. آنها هر محموله‌ای را که وارد کرده‌اند باید تحویل دهند تا به صورت قانونی توزیع شود.

مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران تأکید می‌کند که ارز یک عده‌ای را به راحتی دولت تأمین می‌‌کند، اما ارز برای بقیه نمی‌دهند و همین امر عاملی برای انحصار می‌شود و دود این نوع تصمیم‌ها به چشم بخش تولید می‌رود. دام موجود زنده است و به هر ترتیب باید غذای آن به موقع آماده باشد و اگر نشد دامدار مجبور است از بازار سیاه به قیمت‌های گران تأمین کند و یا اینکه غذای کمتری به دام بدهد که در این صورت تولید آنها هم کاهش خواهد یافت.

سلطانی این گونه تصمیمات و عدم نظارت دولت بر اختصاص ارز و توزیع نهاده را تهدید برای تولید نهاده عنوان کرد.

* امضاهای طلایی در واردات

کمالی مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی کشور هم از وجود امضاهای طلایی در واردات می‌گوید که نورچشمی‌هایی در این بخش وجود دارد که به آنها توجه بیشتری می‌شود. 70درصد واردات در دستان این افراد است و این تولید را تحت فشار قرار داده است که اگر ادامه یابد امنیت غذایی را نیز تهدید خواهد کرد.

کمالی از بی‌عدالتی در توزیع هم گله‌مند است و می‌گوید نهاده‌ای هم که وارد کشور شده به عدالت توزیع نمی‌شود و به همین دلیل نارضایتی تولیدکنندگان بیشتر می‌شود.

وی در توضیح امضای طلایی در واردات می‌گوید: مثلاً روز جمعه 6 نفر را صدا می‌کنند و ارز بین‌شان توزیع می‌کنند. در حالیکه این نوع ارزپاشی‌ها درست نیست و ضربه آن به تولیدکننده وارد می‌شود.

* گم شدن حدود 3 میلیون تن نهاده 

این مسئول می‌گوید: معمای گم شدن نهاده به کمیسیون اصل 90 هم رسید و در جلسه‌ای که روز گذشته مطرح شده مسئولان وزارت صمت می‌گویند 4.1 میلیون تن ذرت وارد کشور شده است، اما وزارت جهاد که مسئول توزیع این نهادها در بازار است می گوید تنها 900 هزار تن توسط وزارت جهاد توزیع شده است پس این معما باقی می‌ماند که 3 میلیون تن ذرت کجا رفته است.

 تعدادی از مرغداران در تماس با خبرنگار اعلام کردند که محموله‌های نهاده‌ها که از گمرک ترخیص می‌شود تا رسیدن به مقصد اصلی 4 بار خرید و فروش می‌شود. این نوع خرید و فروش تحت عنوان (روباری) مرسوم شده است. یعنی دلالان و واسطه‌ها محموله‌ها را در بین راه خریداری کرده و در انبارهای خود  ذخیره می‌کنند و موقعی که بازار تشنه است به چندین برابر قیمت می‌فروشند. در برخی مواقع هم که می‌خواهند وجهه قانونی بدهند 2 شماره حساب به فروشنده می‌دهند که به شماره اولی معادل نرخ دولتی واریز می‌کنند و به شماره‌ای دیگر که برای بستگانش است مابه‌التفاوت نرخ دولتی ونرخ نجومی را  واریز می‌کند.

کمالی با انتقاد از مسئولان گفت: معمولاً نگاه کلان ندارند و فرافکنی می‌کنند.

کمالی تأکید می‌کند که دولت به تعهدات خود در مقابل تولیدکنندگان که همانا تأمین 2 نهاده ذرت و کنجاله سویا بود عمل نکرده است در حالیکه مرغداران به‌رغم تمام مشکلات تمام قد مبارزه کردند و تولید خود را تا حد خودکفایی و حتی صادرات پیش برده‌اند.

این مسئول معتقد است که ارز 4200 تومانی از نهاده حذف شود و دولت مابه‌التفاوت آن را برای حمایت از بخش تولید در قالب تسهیلات پرداخت کند و بخشی از این پول هم به صورت یارانه به دهک‌های پایین داده شود.

* گندم در جیره غذایی دام

رضا ترکاشوند مدیرعامل اتحادیه مرغداران تخم‌گذار کشور هم می‌گوید که از تولیدکنندگان حمایتی نمی‌شود و تولیدکننده شرایط بسیار سختی را سپری می‌کند. نهاده‌‌ای هم که دولت با ارز  4200 تومانی وارد کرده به دست تولیدکننده نمی‌رسد.

وی می‌گوید: 50 درصد نیاز نهاده خود را از بازار سیاه با قیمت‌های سرسام‌آور تأمین می‌کنیم که در این میان حتی برخی از مرغداران مجبور هستند گندم را به عنوان خوراک دام جایگزین کنند یا اینکه جیره غذایی مرغ را کم کنند