در چارچوب آموزش‌های نظامی ایالات متحده، استفاده از کشورهای خیالی برای شبیه‌سازی سناریوهای امنیتی و ژئوپلیتیکی، به یک الگوی ساختاریافته بدل شده است. «آتروپیا» یکی از این نمونه‌هاست که با ویژگی‌های منطبق بر جمهوری آذربایجان طراحی شده و در تمرینات نظامی آمریکا نقش محوری ایفا می‌کند. اگر بخواهیم آتروپیا را در یک جمله خلاصه شده تعریف کنیم: «بازی تدارکاتی یا همان مانور تدارکاتی راهبردی در آستانه یک تورنمنت بزرگ مانند جام جهانی»
در این نوشتار به بررسی اهداف، ساختار و پیامدهای راهبردی این شبیه‌سازی می‌پردازیم:
اهداف راهبردی شبیه‌سازی آتروپیا:
استفاده از کشور خیالی آتروپیا چند هدف کلیدی را دنبال می‌کند:
➖ اجتناب از تبعات حقوقی و دیپلماتیک: نام‌گذاری خیالی، امکان تمرین نظامی بر بستر جغرافیای واقعی را فراهم می‌سازد، بدون آنکه اعتراض رسمی از سوی کشور هدف مطرح شود.
➖ انعطاف‌پذیری آموزشی: فرماندهان نظامی می‌توانند سناریوهای پیچیده شامل عملیات‌های تهاجمی، دفاعی، و مأموریت‌های تثبیت وضعیت را در محیطی کنترل‌شده تمرین کنند.
➖ آمادگی برای همکاری با متحدان غیرایده‌آل: آتروپیا با ویژگی‌هایی چون فساد ساختاری، حکومت الیگارشی و گرایش به غرب، نمایندۀ نوعی از متحدانی است که آمریکا ممکن است در بحران‌های واقعی با آن‌ها تعامل داشته باشد.
ساختار منطقه‌ای و سناریوهای ترکیبی:
آتروپیا در کنار کشورهای خیالی همسایه مانند «آریانا»، «کمالیا» و «دونویا»، بخشی از یک محیط امنیتی چندجانبه را تشکیل می‌دهد. این ساختار، امکان تمرین برای درگیری‌های منطقه‌ای با قدرت‌های واقعی مانند ایران، روسیه و ترکیه را فراهم می‌آورد.
ویژگی‌های این سناریوها عبارت‌اند از:
➖ جنگ ترکیبی: ترکیب نیروهای نظامی کلاسیک با شبه‌نظامیان و نیروهای امنیتی محلی، تمرین برای مواجهه با درگیری‌های نامتقارن و پروکسی‌ها را ممکن می‌سازد.
➖ شبیه‌سازی محیط‌های شهری و جنگ روانی: استفاده از نقش‌آفرینان غیرنظامی، انتشار اخبار جعلی، و جلوه‌های صوتی و تصویری پیشرفته، بخشی از تمرینات پیچیده در محیط‌های شهری است.
➖ تقابل با قدرت‌های منطقه‌ای: طراحی همسایگان خیالی با ویژگی‌های برگرفته از بازیگران واقعی، نشان‌دهندۀ آمادگی برای سناریوهایی است که در آن نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای به چالش کشیده می‌شود.
پیامدهای ژئوپلیتیکی برای جمهوری آذربایجان و منطقه:
شبیه‌سازی آتروپیا حامل پیام‌های راهبردی مهمی برای جمهوری آذربایجان و همسایگان آن است:
➖ جمهوری آذربایجان به‌عنوان نقطه کانونی: انتخاب این کشور به‌عنوان مدل تمرینی، نشان‌دهندۀ جایگاه حساس آن در برنامه‌ریزی‌های نظامی آمریکا است.
➖ قفقاز جنوبی به‌عنوان زمین تمرین: منطقه به یک فضای آزمایش برای سنجش آمادگی در برابر سناریوهای درگیری متعارف و ترکیبی بدل شده است.
➖ هشدار به قدرت‌های منطقه‌ای: دقت جغرافیایی و سیاسی این تمرینات، نشانه‌ای از برنامه‌ریزی فعال واشنگتن برای سناریوهایی است که ممکن است نفوذ مسکو و تهران را محدود سازد.
نتیجه‌گیری:
پروژۀ آتروپیا فراتر از یک تمرین نظامی، بازتابی از نگاه راهبردی ایالات متحده به قفقاز جنوبی است. این شبیه‌سازی‌ها، علاوه بر ارتقای آمادگی عملیاتی، نشان‌دهندۀ بازتعریف نقش کشورها در معماری امنیتی آینده‌اند. برای جمهوری آذربایجان، این وضعیت مستلزم بازنگری در جایگاه خود در معادلات منطقه‌ای و جهانی است؛ چرا که در نقشه‌های راهبردی قدرت‌های بزرگ، نقش یک کشور بر پایۀ قابلیت‌های عملیاتی و موقعیت ژئوپلیتیکی آن تعیین می‌شود.
