سکان نیوز/ تا پیش از همه گیر شدن این بیماری مرموز و عجیب در دنیا، مردم مناطق و ملل مختلف بسته به تاریخ، ادیان، آداب و رسوم، فرهنگ و سبک زندگی در پیوندهای اجتماعی با یکدیگر تابع رفتارهایی برای بیان احساسات خود بودند که برخی از این مناسبات دارای نقاط مشترکی بین فرهنگ‌های مختلف بود و برخی به منطقه خاصی نسبت داه می‌شد اما اکنون و در دوران شیوع کرونا توصیه بر اجتناب از این پیوندها مدنظر قرار گرفته است.

دست دادن، در آغوش کشیدن، دیده بوسی و دست بوسی از جمله برخی معاشرت‌های اجتماعی معمول در برخورد با آشنایان است که در اکثر مناطق و جوامع بکار می‌رود اما کرونا مناسباتی نظیر حفظ فاصله مناسب از یکدیگر، استفاده از ماسک و دستکش را جایگزین این پیوندها کرد، به بیان بهتر می‌توان گفت هر چقدر روابط اجتماعی قبل از کرونا گرم و صمیمی بود و احساسات را بهتر و جامع‌تر منتقل می‌کرد اما مناسبات دوران کرونا با صورت‌های پوشیده از ماسک هیچ درک و دریافتی را بین طرفین ارتباط برقرار نکرده و بیش از هرچیز سردی روابط را القا می‌کند.

یک روانشناس چینی در مقاله‌ای می‌نویسد: وقتی نیمی از صورت افراد بوسیله ماسک پوشانده می‌شود امکان تشخیص و برقراری ارتباط از طریق رخ به رخ مختل شده و این دقیقا همان بخشی از چهره است که بهترین وسیله ارتباط یعنی لبخند را می‌پوشاند، بنابراین صورت‌های ماسک زده در طولانی مدت باعث سردی روابط شده و محبت کم رنگ می‌شود.

حال سوال اینجاست که با توجه به رواج برخی دستورالعمل‌ها و مناسبات به دلیل شیوع بیماری کرونا و همچنین کنار گذاشته شدن بسیاری از روابط و مناسبات اجتماعی در بین مردم و جایگزین شدن پروتکل‌های بهداشتی به جای آن‌ها، آیا رفتارهای جدید ماندگار خواهند بود و یا تغییری در آداب و رسوم مردم مناطق مختلف دنیا بوجود خواهد آمد؟

یک کارشناس جامعه شناسی معتقد است: تحلیل پیش‌بینی آینده بر مبنای وضعیت کنونی مستلزم بررسی، تحقیق، تعمق و تفحص متغیرهای این رویداد است که از آن جمله می‌توان به زمان یا دوره ماندگاری بیماری کرونا ویروس اشاره کرد.

سید عطاءاله سینایی  از پیش‌بینی دولت آمریکا برای اختصاص بودجه‎ای مجزا برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد و افزود: در این راستا ایالات متحده بسته کمکی ۲ هزار میلیارد دلاری را پیش‌بینی و مصوب کرده و معتقد است آثار این بیماری با شرایط کنونی تا پایان تابستان تداوم داشته و به رکود کامل اقتصاد جهان منجر خواهد شد.

وی با توجه به این پیش‌بینی به استمرار شرایط کنونی تا چند ماه آینده اشاره کرد و در تحلیل متغیر زمان برای تاثیرپذیری رفتار مردم خاطرنشان کرد: اگر وضعیت کنونی و مباحث قرنطینه در بازه بلندمدت استمرار پیدا کند در آن صورت می‌توان گفت که امکان تغییر رفتار ماندگار و ‏پایدارِ مردم بیشتر خواهد بود.

این کارشناس جامعه شناسی آثار اجتماعی کرونا ویروس را در چند مدت اخیر منفی توصیف کرد و در این باره گفت: برخی معتقدند در کانون خانواده فضایی باز شد که اعضای خانواده به هم نزدیک‎تر شوند اما به نظرم کرونا ویروس محیط روانی بسیار ویرانگری ایجاد کرد چراکه وقتی به انسان‎ها توصیه شده از هم دور باشند این فاصله‌گذاری سبب تضعیف همبستگی اجتماعی می‌شود.

سینایی ادامه داد: تضعیف همبستگی اجتماعی در ‏شرایط ایزوله شده‎ای که حجم انبوهی از داده‌ها به صورت صحیح و ناصحیح ‏به اذهان سرازیر می‌شود در کنار توصیه به رعایت فاصله مناسب و دور بودن از یکدیگر، موجب شده تا هنجارهای اجتماعی ضعیف شود و آدم‌ها به شدت در لاک ‏خود فرو روند.

وی تعبیر زندگی کیوسکی را جایگزین اصطلاح شرایط ایزوله کرد و یادآور شد: در این شرایط فرد وارد زندگی کیوسکی شده و با خود و تنهایی خود و فضا و محدوده خاص خودش مواجه است، به بیان بهتر همانند عکس‌های سلفی که شخص را بی‎نیاز از دیگران و درکنار آنان بودن می‌کند، کرونا ویروس نیز می تواند در صورت استمرار، ضربه سختی به هبستگی اجتماعی وارد کند.

این کارشناس جامعه شناسی به آثار منفی و تبعات کرونا ویروس بر روان افراد و ایجاد بحران‌های روانی سخت اشاره کرد و با بی‌سابقه خواندن چنین رخدادی در طول تاریخ افزود: در حافظه تاریخی بشر رخدادی را سراغ ندارید که در آن قلمرو دوست و دشمن قابل تشخیص نباشد یعنی فرد به ‏عنوان یک واحد انسانی همزمان دوست و دشمن است چراکه ‏می‌تواند ناقل بوده و یا گیرنده باشد به عنوان مثال دوست شما در عین آشنایی و علاقه می‌تواند به عنوان یک ناقل در زمره دشمن شما قلمداد شود که این یک پدیده عجیب و غریب است.

سینایی با یادآوری تضعیف همبستگی اجتماعی در شرایط شیوع ویروس کرونا و مخرب دانستن این رویداد، به رابطه آن با اقتصاد اشاره و تصریح کرد: با تضعیف همبستگی اجتماعی آثار مخربی به اقتصاد جوامع وارد آمده و قطعا اثر ویرانگر رکود و تورم در اقتصاد ایران نیز غیرقابل انکار خواهد بود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا آدم‌های پساکرونا رفتار بهتری با محیط زیست و طبیعت خواهند داشت، اظهار کرد: این موضوع مستلزم زمان پایداری شرایط کرونایی است یعنی تا چه زمانی شرایط کنونی و وضعیت فاصله‌گذاری ادامه خواهد داشت، در حقیقت هر چه این بازه طولانی‎تر شود بشر در ‏اصطلاح به خود آمده و درباره نحوه برخورد انسان‌ها با محیط زیست و علل پیدایش ‏این بیماری پاندومیک یا دنیاگیر و ویرانگر بهتر قضاوت خواهد کرد.

این کارشناس جامعه شناسی درباره چگونگی رفتار انسان با طبیعت و محیط زیست، بعد از سپری شدن بیماری کرونا، ۲ فرضیه مثبت و منفی را مطرح و خاطرنشان کرد: در نگاه مثبت، انسان متوجه دخالت، دستکاری و اشتباهات خود در برابر طبیعت و تغییر دادن چرخه‌های زیست محیطی شده و این اتفاق می‌تواند nudge یا تلنگری برای او به شمار رود و به انسان گوشزد کند که مراقب رفتار خود و تبعات آن باشد.

سینایی احتمال محقق شدن فرضیه منفی را جدی‌تر ارزیابی کرد و افزود: وقوع رکود اقتصادی و بحران‌های اجتماعی روی دیگر این سکه هاست که باعث شده بشر برای جبران مافات، اقدام به افزایش حجم فعالیت‌های صنعتی و تولیدی خود کند که بر این اساس آثار مخرب‌تری به محیط زیست وارد می‌شود.

وی تاسیس بنگاه‌های اقتصادی بزرگتر، افزایش تولید کالاها، افزایش حجم استخراج نفت و برداشت از معادن برای تلافی رکود ایجاد شده را تهدیدی برای محیط زیست در دوران پساکرونا قلمداد کرد و تصریح کرد: افزایش شتاب بهره‌برداری بیشتر از محیط زیست برای جبران خسارت‌های دوره کرونا ‏دور از انتظار نیست و ممکن است بشر با ولع و اشتیاق مضاعفی به محیط زیست حمله کرده تا بتواند شادمانی از دست رفته خود را به نحوی جبران کند.

این کارشناس جامعه شناسی با بعید توصیف کردن رفتار مناسب انسان با محیط زیست پس از سپری شدن دوران بیماری کرونا توصیه کرد: بهتر است جامعه پس از اتمام بیماری کرونا، باز تنظیم و مدیریت شود به این معنا که به مردم فرصتی برای ابراز سرخوشی، لبخند، شادی و شعف داده شده تا علاوه بر زدودن اندوه و رنج گرفتاری، همبستگی اجتماعی و پیوندهای عاطفی از دست رفته بازیابی و ترمیم شود.

سینایی با بیان اینکه ابعاد مختلف موضوع کرونا هنوز واضح و روشن نیست، خاطرنشان کرد: کرونا اکنون یک متغیر مستقل است که کل سیستم را بهم ریخته و نظم نظام حاکم را مختل کرده است، در کنار آن یک متغیر میانجی هم به نام دوره زمانی یا میزان پایداری وجود دارد که در مورد آن اطلاعاتی وجود نداشته و مشخص نیست به طور نسبی این بیماری تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

وی با اشاره به نامعلوم بودن موارد فوق تاکید کرد: بنابراین نمی‌توان متغیر وابسته یعنی خسارت‌ها و جوانب گوناگون حادثه را استخراج و میزان تخریب‌ها را پیش‌بینی کرد یا حتی اگر احتمالا مزیتی نسبی در خصوص تنظیم رابطه انسان با محیط وجود دارد ارزش گذاری شود.