هر از گاهی اخباری مبنی بر کاهش شدید صادرات نفت ایران به چین در فضای مجازی به صورت گسترده منتشر می‌شود که در آن ادعا می‌شود چینی‌ها در شرایط تحریم دیگر حاضر به خرید نفت از ایران نیستند و صادرات نفت ایران در بن‌بست تحریم گرفتار شده است.
در این گزارش به بررسی صحت و سقم آمارهای منتشر شده درباره صادرات نفت ایران به چین توسط اتاق تهران پرداخته می‌شود.
* ادعای اتاق تهران مبنی بر صادرات روزانه 22 هزار بشکه نفت به چین
در ابتدا این سوال مطرح می‌شود که اساسا اتاق تهران چه جایگاهی برای اعلام میزان صادرات نفت ایران به چین دارد؟ آیا اتاق تهران همانند سازمان اوپک یا موسسات ردیابی نفتکش‌ها و سایر موسسات معتبر داخلی و خارجی، مرجعی برای اعلام آمار است یا اینکه هر نهاد و مجموعه‌ای می‌تواند با رسم چند نمودار و جدول برای خود آمار تولید کنند و به مخاطبان ارائه دهند؟
برای پاسخ به این پرسش بد نیست آخرین گزارش اتاق تهران با عنوان «مروری بر وضعیت متغیرها و شاخص های اقتصادی تیر 1401» را بررسی کرده و ادعای میزان صادرات نفت ایران به چین را با سایر موسسات خارجی مقایسه کنیم.
طبق تصویر 1، اتاق تهران مدعی شده است که کل درآمد نفتی ایران از صادرات به چین در 5 ماهه نخست سال 2022، میزان 350 میلیون دلار بوده است که نسبت به سال گذشته 47 برابر شده است.
تصویر 1
طبق آمار اوپک، قیمت هر بشکه نفت ایران در سال 2022 حدود 105 دلار بوده است. بدین ترتیب طبق ادعای اتاق تهران، ایران در سال جاری میلادی روزانه فقط 22 هزار بشکه نفت به چین صادر کرده است.
نکته جالب توجه اینکه طبق تصویر 2، صادرات نفت ایران به چین در سه ماه فوریه، مارس و آوریل به چین صفر بوده است و در سال 2021 نیز تنها در ماه دسامبر چند محموله نفت به چین صادر کرده است، موضوعی که با همه گزارشات داخلی و خارجی با اختلاف زیاد مغایرت دارد.
تصویر 2
* اذعان کپلر بر صادرات بیش از 617 هزار بشکه‌ای نفت ایران به چین
ادعای صادرات 22 هزار بشکه‌ای نفت ایران به چین در حالی توسط اتاق تهران مطرح می‌شود که طبق گزارش موسسه ردیابی نفتکش‌ها کپلر، میزان صادرات نفت ایران به چین در سال 2022، بیش از 617 هزار بشکه در روز بوده است (تصویر 3 و 4).
تصویر 3
تصویر 4
فاصله ادعای اتاق تهران مبنی بر صادرات 22 هزار بشکه و گزارش کپلر مبنی بر صادرات 617 هزار بشکه قابل تأمل است. ضمن اینکه در مقایسه ادعای اتاق تهران مبنی بر صادرات صفر در سه ماه فوریه، مارس و آوریل با گزارش کپلر نیز صحت و سقم ادعای اتاق را نشان می‌دهد.
* صادرات 853 هزار بشکه‌ای نفت ایران طبق گزارش اوپک
در زمان تحریم، کشور چین اصلی‌ترین مقصد صادرات نفت ایران است. در نتیجه اگر بنابر ادعای اتاق تهران، صادرات نفت ایران به چین 22 هزار بشکه در روز باشد، رقم کل صادرات نفت ایران نیز در همین حدود خواهد بود، درحالی که آمار اوپک این ادعا را به صورت جدی رد می‌کند.
طبق گزارش ماهانه اوپک، میزان تولید نفت ایران در 6 ماهه نخست سال 2022، میزان 2.544 میلیون بشکه در روز است. میزان نفت ارسالی به پالایشگاه‌های ایران نیز 1.691 میلیون بشکه در روز است. در نتیجه میزان صادرات نفت خام ایران 853 هزار بشکه محاسبه می‌شود.
تصویر 5
فاصله ادعای اتاق تهران مبنی بر صادرات 22 هزار بشکه‌ای ایران به چین و گزارش اوپک مبنی بر صادرات 853 هزار بشکه‌ای نفت ایران نیز قابل تأمل است.
* رئیس اتاق ایران و چین: آمار اتاق تهران درباره صادرات نفت غلط بزرگ است
چندی پیش نیز یکی از رسانه‌ها با استناد به گزارش اتاق تهران مدعی شده بود که روسیه، بازار نفت ایران در چین را تصاحب کرده است، ادعایی که مجیدرضا حریری رئیس اتاق مشترک بازرگانی و صنایع ایران و چین آن را غلط بزرگ عنوان کرده است.
حریری در این باره گفت: آمار اتاق تهران درباره کاهش فروش نفت ایران به چین غلط بزرگ است و صادرات نفت ما نسبت به قبل جنگ اوکراین کم نشده است، اتاق بازرگانی تهران آمار اشتباه می‌دهد و این آمار، مستند نشر غلط بزرگ توسط رسانه‌ها می‌شود.
او توضیح داد: نه بنده و نه اتاق تهران مرجع اعلام آمار فروش نفت ایران در دوره تحریم نیستیم، اما آمار رسمی اوپک نشان می‌دهد در چند ماه اخیر 36 هزار بشکه در روز تولید نفت ایران افزایش داشته است، (با توجه به ظرفیت پالایشی ثابت ایران) این موضوع بدین معنا است که حداقل صادرات نفت مان نسبت به قبل جنگ اوکراین کم نشده است.
بنابراین گزارش مهرماه سال گذشته نیز اتاق بازرگانی تهران در گزارشی مدعی شده بود که درآمدهای حاصل از صادرات نفت ایران به چین در 7 ماه نخست سال 2021 کمتر از 11 میلیون دلار بوده است.
بر این اساس اگر قیمت هر بشکه نفت را 50 دلار در نظر بگیریم، یعنی متوسط صادرات نفت ایران به چین روزانه فقط هزار بشکه بوده است. آماری که در مغایرت با گزارش همه موسسات خارجی از جمله اوپک، تانکر ترکرز، کپلر و غیره بود.
حال سوال ابتدای گزارش را تکرار می‌کنیم، اساسا اتاق تهران چه اعتبار یا مرجعیتی برای اعلام رقم صادرات نفت ایران به چین دارد؟ هدف اتاق تهران و رسانه‌های نزدیک به آن از انتشار گسترده نمودارها و جداول نقاشی شده و نادرست در فضای مجازی چیست؟
اگر اتاق تهران حاضر به پاسخ به این پرسش‌ها نیست، امیدواریم نهادهای نظارتی به موضوع شایعه‌پراکنی بازرگانان اتاق تهران درباره روابط ایران و چین ورود کنند.
