رضا عاشوری‌زاده، کارشناس حوزه نفت، با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب در زمینه کاهش خام‌فروشی، گفت: رهبر انقلاب در سخنرانی عمومی روز اول فروردین در حرم رضوی(ع) در سال 1392 فرمودند “من حدود 18 سال قبل به دولتی که سر کار بود گفتم «کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم در چاه‌های نفت خودمان را ببندیم»، آقایان به‌قول خودشان تکنوکرات لبخند زدند و گفتند «مگر می‌شود؟!»”؛ حالا اگر به تاریخ نگاه کنیم خواهیم دید که از آن زمان، دولت‌های مختلفی به‌روی کار آمدند اما دریغ از یک اقدام قابل تحسین در خصوص کاهش خام‌فروشی نفت و در واقع تلاش زیادی برای کاهش خام‌فروشی صورت نگرفته است.
وی افزود: متأسفانه در برهه‌ای از زمان مسئولان کشور به‌دلایل مختلف توجه جدی به کاهش خام‌فروشی نفت نداشتند، یک زمانی توجیه این بود که “بعد از جنگ ما نیاز به منابع ارزی، برای عمران و آبادانی کشور داریم”، یک برهه‌ای هم با توجه به اینکه قیمت نفت بالا بود گفتند که “نفت بیش از 100 دلار نعمت است”.
عاشوری‌زاده تصریح کرد: اقدامات دولت‌های قبلی منجر به میراث بیش از 65هزار پروژه ناتمام برای دولت سیزدهم شد که با وجود کسری بودجه حداقل 350هزار میلیارد تومانی، شاهد کارزار سخت دولت سیزدهم برای تأمین ارز مورد نیاز کشور خواهیم بود؛ چراکه با فروش نفت خام هم باید به تأمین منابع مالی کشور پرداخته شود و هم نگاه جدی به مسئله کاهش خام‌فروشی، البته با توجه به مشکلات مطرح‌شده انتظار نمی‌رود که از آغازین روزهای استقرار دولت شاهد عملیاتی نمودن کاهش خام‌فروشی نفت باشیم اما امید است دولت آقای رئیسی، نسبت به تدوین برنامه جامع انرژی و نقشه راه مبتنی بر تکمیل و توسعۀ زنجیرۀ تأمین محصولات و فرآورده‌های نفتی با هدف کاهش خام‌فروشی نفت از همان روزهای ابتدایی استقرار وزیر نفت، اقدام جدی و عملی را در دستور کار خود قرار دهد.
این کارشناس حوزه نفت با بیان اینکه “اجرایی‌سازی دغدغه بیش از 25ساله مقام معظم رهبری در زمینه کاهش خام‌فروشی، نیازمند اتخاذ سه رویکرد اساسی است”، گفت: اولین رویکرد تغییر واقعی پارادایم اقتصاد وابسته به نفت به اقتصاد دانش‌بنیان است.
وی ادامه داد: در حوزه صنعت نفت، ما بایستی نگاه درون‌زا، پویا، برون‌نگر، پیش‌رو و آینده‌نگر داشته باشیم و در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در نفت، با تمرکز بر فعالیت و عملیاتی‌سازی زیست‌بوم نوآوری وزارت نفت به جذب، بومی‌سازی، خلق و توسعۀ فناوری‌های منجر به ایجاد محصولات و دستاوردها نوآورانه بپردازیم.
عاشوری‌زاده خاطرنشان کرد: صادرات محصولات و دستاوردهای نوآورانه علاوه بر ایجاد و توسعۀ اشتغال دائم، درآمد ارزی مناسب را نصیب کشور خواهد کرد؛ در واقع ما با اولویت بازتولید ثروت و تبدیل سرمایه به سرمایه پایدار به‌جای اینکه فروش نفت خام را انجام دهیم خدمات فنی و مهندسی را صادر می‌کنیم و کشورهایی مثل عراق، سوریه و لبنان می‌توانند مقاصد صادرات ما باشند.
وی افزود: با راه‌اندازی زیست‌بوم نوآوری وزارت نفت می‌توانیم به‌نحوی برنامه‌ریزی کنیم که تغییر نقش از صرفاً فروشنده نفت خام به بازیگر و بازیگردان راهبردی حوزه انرژی و امنیت انرژی در منطقه و جهان را داشته باشیم؛ چراکه تکنولوژی در مناسبات دنیای امروز جایگاهی بااهمیت‌تر دارد.
این کارشناس حوزه نفت، دومین راهبرد را تغییر تفکر حاکم بر صنعت نفت از تفکر صرفاً مهندسی عملیاتی و تلاش برای فروش بیشتر نفت به تفکر مدیریت راهبردی، اقتصادی، مهندسی و عملیات دانش‌پایه دانست و گفت: مسئله مهم، تدوین طرح جامع انرژی و سند چشم‌انداز 20ساله و 50ساله در حوزه انرژی با محوریت نفت و گاز است؛ در این برنامه باید مشخص شود که چه‌میزان منابع داریم، چقدر می‌توانیم استخراج کنیم و نهایتاً چقدر مصرف داریم و خواهیم داشت و در واقع نیازمند یک سری مطالعات آینده‌پژوهی هستیم تا آینده دلخواه و مطلوب خود را طرح‌ریزی و برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی کنیم؛ به‌طور مثال در تابستان امسال شاهد خاموشی‌های گسترده در کشور بودیم که نشان‌دهنده ناتراز بودن انرژی در کشور است؛ یعنی تولید و مصرف انرژی کشور در زمان حاضر برابر نیست.
عاشوری‌زاده، اصلاح نظام الگوی مصرف انرژی و یارانه انرژی فعلی با یک نظام عدالت‌محور را راهبرد مهم دیگری دانست و گفت: نظام توزیع انرژی کشور در زمان حاضر دارای اشکالات متعددی است؛ هر کس امکانات بیشتر داشته باشد از امکانات و یارانه‌های انرژی دولتی بیشتر استفاده می‌کند و این یعنی اینکه در حوزه عدالت اجتماعی، شکاف عمیقی بین اقشار جامعه به‌وجود آمده است؛ البته دولت‌ها همواره تلاش نمودند که در توزیع انرژی عدالت را رعایت کنند اما پرداخت صرفاً A ریال به‌عنوان یارانه انرژی به اقشار متوسط و ضعیف جامعه در برطرف نمودن شکاف اقتصادی مفید فایده نخواهد بود؛ چراکه اگر به‌طور مثال به‌میزان A×5 نیز پرداخت یارانه داشته باشیم، تورم در مدت زمان کوتاهی یارانه انرژی پرداخت‌شده به مردم را ناکارآمد می‌کند و تأمین منابع یارانه جهت پرداخت به مردم در هر ماه برای دولت به‌سختی محقق خواهد شد.
وی ادامه داد: ازاین‌رو، تدوین الگوی توزیع عدالت‌محور انرژی با رویکرد تخصیص انواع انرژی با توجه به شرایط استان‌ها، شهرها، روستاها و البته در نظر گرفتن سایر موارد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و… با توجه به هزینه تمام‌شده برای دولت و ایجاد بازار انرژی جهت فروش مازاد مصرف مردم به‌قیمت آزاد، می‌تواند علاوه بر افزایش انگیزه مردم جهت رعایت الگوی مصرف و اهتمام در کاهش و بهینه‌سازی مصرف انرژی، درآمدزایی مناسب و همگام با افزایش نرخ تورم را بالاخص برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه به ارمغان آورد.
عاشوری‌زاده در پایان ابراز کرد: امیدواریم با به‌کارگیری توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در آینده‌ای نزدیک بتوانیم شاهد رفع چالشهای اساسی صنعت نفت در حوزه نوسازی تجهیزات، کسب لایسنس‌ها و فناوری‌های اولویت‌دار، قاچاق سوخت و البته توزیع عدالت‌محور انرژی باشیم.
