رشد بورس طی ماه های گذشته سبب شده تا نگرانی هایی برای آینده بورس در میان کارشناسان ایجاد شود. یکی از مواردی که در حال حاضر در بازار مرسوم شده است و در بعضی مواقع رانت هایی را برای عده ای خاص ایجاد کرده، فرآیند جدیدی است که به سرخطی زدن در بازار بورس مشهور شده است.

این اصطلاح بیشتر توسط معامله گران حرفه ای و یا سبدگردانان به کار برده می شود. سرخطی زدن به سفارشی گفته می‌شود که در راس ساعت شروع معاملات در صف خرید یا فروش گذاشته می شود تا معامله‌گران بتوانند در صف خرید یک نماد پرطرفدار جایگاه بهتری داشته باشند.

سرخطی زدن در بازار بورس، زمانی کاربرد دارد که برای یک سهم صف های سنگین خرید یا فروش تشکیل شود. تعداد زیادی از سرمایه گذاران در بازار سرمایه به دنبال سرخطی زدن برای دست یافتن به سهم های مورد نظر خود هستند. این افراد در زمان پیش گشایش بازار تلاش می کنند تا جزو اولین نفرات در صف باشند، در این شرایط هزاران سفارش در کسری از ثانیه به سمت هسته معاملات ارسال می شود. چون قیمت سفارشات در صف خرید بر روی حداکثر قیمت و در صف فروش در پایین ترین قیمت تنظیم شده پس رقابت روی زمان می باشد که در اینجا سرخطی زدن معنا پیدا میکند.

به عبارت دیگر، سرخطی زدن روشی برای معامله گران است که افراد سفارش خود را راس ساعت 8:30 دقیقه صبح و در اولین لحظات پیش گشایش بازار، ثبت و ارسال می کنند.

اما در حال حاضر سرخطی زدن در عرضه های اولیه بیشتر خود را نشان می دهد. نمادهایی که برای نخستین بار وارد بورس می شوند، در عرض یک ماه تا 40 روز می توانند سودی بالغ بر 100 درصد را عاید سهامداران آن بکنند. البته با توجه به تعداد بالای افرادی که در حال حاضر در بورس حضور دارند، تعداد سهم اندکی از این عرضه های اولیه به افراد می رسد. به همین دلیل افراد با استفاده از سرخطی زدن به دنبال خرید این سهام از افرادی که حاضر به فروش سهام خود هستند، بوده و از این روش غیرعادلانه برای افزایش سود بهره می‌برند.

* روش های سرخطی زدن چیست؟

برخی افراد سودجو با استفاده از تبلیغات ربات های سرخطی زن را معرفی می کنند و از این طریق اقدام به کلاهبرداری می‌کنند که حساب افراد را خالی می کنند. باید توجه داشت این ربات ها نه به هسته سازمان و نه کارگزاری دسترسی دارند و امکان انجام فرآیند سرخطی وجود ندارد و تنها اقدام به دستکاری و یا کلاهبرداری از پرتفوی شما خواهند کرد. پس به هیچ عنوان نمی‌توان به این ربات ها اعتماد کرد.

داشتن یک اینترنت قوی و با سرعت که در 1 میلی ثانیه بتواند درخواست افراد را ارسال کند در زمینه سرخطی زدن می تواند، راهگشا باشد. در حال حاضر و طبق قوانین سازمان بورس، ارسال درخواست در کمتر از 300 میلی ثانیه امکان پذیر نبوده و کلیک پیاپی جهت سرخطی زدن سبب می شود افراد از صف خرید یا فروش خارج شوند.

به عبارت دیگر، سرخطی زدن تا حدود زیادی به امکانات کارگزاری مربوط است و در صورتی که کارگزاری شما هسته مناسبی داشته باشد و بتواند به درستی به سازمان متصل شود، سفارش شما به موقع ارسال می شود.

با توجه به وضعیت اینترنت کشور، بسیاری از افراد در تمام نقاط ایران دسترسی به اینترنت پر سرعت برای ثبت سفارشات ندارند، برخی شرکت ها با ارائه سرور مجازی به افراد آنها را در رفتن به ابتدای صف خرید یا فروش سهام کمک می کنند.

کارشناسان می گویند برخی کارگزاری ها الگوریتمی را طراحی کرده اند که از این طریق می توانند به سرورهای سازمان بورس وصل شده و برای مشتریان خود سهم های سرخطی را بخرند. این الگوریتم به گونه ای کار می کند که با استفاده از داده های دریافتی از سازمان بورس و با استفاده از روش های ریاضی و نرم افزارهای کامپیوتری برای افراد سرخطی می زند و آنها را به ابتدای صف می فرستند.

* راهکاری برای پایان سرخطی زدن به روش های غیر معمول

کارشناسان بر این باورند استفاده از روش های سرخطی برای خرید و یا فروش سهام مفسده هایی را به همراه دارد. به عنوان مثال افراد با سرخطی زدن به روش الگوریتمی نمادهای عرضه اولیه را خریداری کرده و از این طریق سودهای زیادی را کسب می کنند.

برخی از کارشناسان نیز باز گذاشتن محدوده نوسان برای سهم های عرضه اولیه در روز پس از و اگذاری را راهکار حل این مساله می دانند. یعنی زمانی که یک نماد به عنوان سهم عرضه اولیه در بورس ارائه می شود، پس از فروش آن سهم در فرآیند فروش عرضه اولیه، در اولین روزی که این سهم در سیستم عرضه و تقاضا خرید و فروش می شود، نوسان 5 درصدی برداشته شود و سهم به قیمت واقعی آن برسد.

این روش در برخی مواقع رانت هایی را برای عده ای ایجاد می کند که می توانند از روشی غیر عادلانه سودهای کلان کسب کنند. ورود سازمان بورس جهت ملغی کردن سرخطی هایی که به این روش ها زده شده اند، می تواند تا حدودی عدالت و شفافیت را به بازار برگرداند.