به گزارش سکان نیوز/ رشد جمعیت شهرنشینی و افزایش مهاجرت به شهرها، منجر به توسعه غیر قابل کنترل نواحی شهری، کاهش سطح رفاه انسانی، نیل به سمت حومه نشینی و بروز مشکلات فراوان برای مدیران مختلف شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است.
امروزه، شهرها به عنوان مصرف کننده و توزیع کننده اصلی کالاها و خدمات، کانون توجه بحث پایداری شده اند و به منظور دستیابی به یک وضعیت پایدار واقعی شهرها، تدوین سیاست های جهت حصول به شهرهای پایدار ضروری بر شمرده می شود.
حال سوال اینجاست توجه به امور اجتماعی در توسعه طرح های شهری به چه میزان حائز اهمیت است.
نصرت الله گودرزی عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران در این باره در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: معمولاً در تهیه طرح های توسعه شهری ساختارهای اجتماعی به عنوان یک واقعیت در سیستم شهر مورد مطالعه قرار می گیرند و این ساختارها از مجموعه فعالیت های سطح شهر تا ویژگی های جمعیتی، جامعه شناختی، ویژگی های فرهنگی شامل آداب و رسوم، قومی، جنسی در ساختارهای جمعیت و اجتماع مطالعه می شود.
وی تصریح کرد: ما شهر را در قالب سیستمی می شناسیم که یکی از سیستم های آن ساختار اجتماعی بوده است و با این توجه طراحی اولیه شهر هم بر اساس همین ویژگی ها و ویژگی های کالبدی و اقتصادی شکل می گیرد.
گودرزی با اشاره به اینکه به طور طبیعی توزیع مجموعه کاربری ها در سطح شهر تاثیر می پذیرد از مطالعاتی که قبلا در ساختار اجتماعی شهر به خوبی لحاظ شده است، گفت: تعاملی که بین هر کدام از این پدیده ها اتفاق می افتد( پدیده های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی) اگر از توازنی برخوردار نباشد ما به موضوعی تحت عنوان نابرابری های اجتماعی می رسیم که این نابرابری های اجتماعی می تواند هم ریشه در نابرابری های کالبدی و هم ریشه در نابرابری های اقتصادی داشته باشد بنابراین با این تعبیر می توانیم بگوییم مسائل اجتماعی در این امر بروز پیدا می کند.
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران با بیان اینکه واقعیت پدیده های اجتماعی، واقعیت انکار ناپذیری است، تاکید کرد: کنش و تعامل موجود در پدیده های اجتماعی که منجر به مسائل می شود براساس این موضوع در شهر ها یک دوره ابتدایی را شکل می دهد که شامل دوره نوزادی، بلوغ و تکامل است که نهایتا به مرحله افول می رسند.
گودرزی ادامه داد: به عنوان نمونه ویژگی هایی که مربوط به سازمان های رسمی و غیر رسمی در مجموعه شهرها است می تواند مقوله ای تحت عنوان زندگی رسمی و غیر رسمی یا اسکان رسمی و غیر رسمی در مجموعه شهرها را شکل دهد.
وی افزود: باید بپذیریم که در یک مقطعی از زمان، جایگاه شهر از یک پتانسیلی برخوردار بوده است و این پتانسیل ها امروزه تحت تاثیر همین پدیده های اجتماعی قرار می گیرد که در نهایت به جای اینکه در یک محدوده ای از شهر کنش مثبت داشته باشیم با یک کنش منفی روبرو می شویم با این تعبیر به موضوعی تحت عنوان حمل و نقل و جابجایی خواهیم رسیم.
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران با بیان اینکه توزیع امکانات در سطح شهر اگر از یک بستر درست تبعیت نکرده باشد به طور طبیعی با مشکلاتی روبرو می شویم که حمل و نقل هم در کنار این مسئله با مشکلاتی روبرو خواهد شد.
گودرزی عنوان کرد: در مجموعه فعالیت هایی که در شهر اتفاق می افتد بر اساس ساختار رفتارمان موضوع حمل و نقل را باید طوری در دستور کار قرار دهیم که بر ویژگی های شهر موثر واقع شود.
وی افزود: به عنوان مثال اگر شهری طراحی می شود باید محورهای آن را هم مشخص کنیم مثلا مرکز شهر یا مجموعه هلدینگ_تمرکزی فعالیت هایمان به جای اتومبیل محور، انسان محور باشد به طور طبیعی با مشکلات حمل و نقل مواجه خواهیم شد و اگر فرض را بر این بگذاریم که ویژگی های انسان محوری را جایگزین ویژگی های اتومبیل محور کنیم پیاده مداری جایگزین حضور بخش اعظمی از اتومبیل های شهری خواهد شد بنابراین هر کدام از آن ها را در ابتدا به ساکن در نگاه طراحی مان تغییر ندهیم مطمئنا در جریان شکل گیری هر کدام از فعالیت ها و ویژگی ها مشکلاتی را به همراه خواهند داشت.
یکی از گزینه های ایجاد شهرها عقبه تاریخی است
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران تصریح کرد: ما در امور اجتماعی شهر مجموعه نهادهایی را نظیر خانواده، نهادهای رسمی و غیررسمی، سمن ها و نهادهای باورها و ایدئولوژی داریم که هر کدام از آنها می‌توانند به سهم خود جایگاه و مبنایی در طراحی شهری داشته باشند.
گودرزی در خصوص قابلیت های توسعه حمل و نقل در امور اجتماعی شهر چنین بیان کرد و گفت: مجموعه شهر باید دارای یک جمعیت متعادل باشد تا قابلیت حمل و نقل آن شهر سامان داده شود.
وی ادامه داد: به عنوان مثال فقر و اشتغال و مجموعه عوامل اجتماعی(ویژگی‌های جمعیتی، جامعه شناختی، ویژگی های فرهنگی شهر شامل آداب و رسوم، ویژگی قومی، جمعیت و جنس) می توانند تاثیر بسزایی در توسعه حمل و نقل شهری داشته باشد.
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه شهر را باید با اندازه های مختلف آن شناخت، گفت: امروزه چند روستا را ترکیب می کنند و نام شهر را به آنها اختصاص می دهند در صورتی که هیچ کدام از آنها ویژگی شهر را ندارند بنابراین محدوده ای به عنوان شهر شناخته می شود که باید یک عقبه یا تاریخ مناسب و یا یک بافت منسجمی داشته باشد بنابراین بد قواره یا بی قواره بودن یا نداشتن برخی از ساختارهای اولیه شهر می تواند در تعریف مجموعه شهر حاکم شود.
گودرزی با بیان اینکه عوامل اجتماعی در بستر جغرافیایی کشور ما متفاوت دیده می شود، خاطرنشان کرد: ما نباید یک نسخه طرح توسعه شهری را برای همه مناطق مورد نظر به صورت یکسان استفاده کنیم چراکه توسعه شهری، کالبدمحور( مکان محور) و موضوعات اجتماعی فعالیت محور هستند.
عبور از فیلتر دانشگاهی، شرط اصلی اجرای پروژه ها در شهر باشد
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه دانشگاه های کشور ما از نسل دوم یا سوم هستند، تصریح کرد: دانشگاه های دنیا از چند نسل عبور کردند و امروز جز نسل های چهارم محسوب می شوند.
گودرزی گفت: نسل چهارم دانشگاه، دانشگاه هایی هستند که از نسل کار آفرین بوده و کنش منطقه‌ای دارند یعنی وظیفه یک دانشگاه این است مسائل مشکلات محلی همان منطقه را حل کند و اگر قرار است یک پروژه ای در شهر انجام شود باید از فیلتر دانشگاهی عبور کرده باشد، متاسفانه در کشور ما ناهماهنگی هایی بین دانشگاه و بعضی از دستگاه های ذیربط وجود دارد که با این وضعیت شهر نمی تواند به تکامل خود برسد.
