شفاف نبودن روابط مالی شرکت‌های نفتی و عمکرد آنها موجب شده است که سطح نظارت بر این شرکت‌ها توسط مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای متولی کاهش یابد.
در این بین بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های تابعه وزارت نفت می‌تواند اطلاعات دقیقی را درباره وضعیت این شرکت‌ها و نقاط ضعف و قوت آنها آشکار کند.
در گزارش‌های قبلی صورت‌های مالی شرکت‌های ذیل وزارت نفت به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفت:
- شرکت مجتمع پارس جنوبی
- شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت
- شرکت ملی پخش فرآورده نفتی
- شرکت نفت خزر
- شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب
- پالایشگاه نفت امام خمینی شازند
- شرکت نفت فلات قاره
- شرکت نفت مناطق مرکزی ایران
در این گزارش به بررسی صورت مالی شرکت نفت و گاز پارس پرداخته می‌شود.
* تولید روزانه 611 میلیون متر مکعب گاز خام از پارس جنوبی در سال 99
شرکت نفت و گاز پارس یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است که مسئولیت توسعه کامل میادین گازی پارس جنوبی، پارس شمالی، گلشن و فردوسی را برعهده داشته و در این راستا اقدام به برگزاری مناقصات بین‌المللی، انجام ارزیابی فنی و مالی، مذاکرات قراردادی و نظارت عالیه بر اجرای قراردادهای موصوف می‌کند.
همچنین مسئولیت اجرای توسعه میادین فرزاد A و B، لایه‌های نفتی پارس جنوبی، طرح میدان گازی بلال و توسعه میدان گازی کیش نیز بر عهده شرکت نفت و گاز پارس قرار دارد.
طبق صورت مالی این شرکت در سال 99، گاز خام تولیدی این شرکت طبق بودجه مصوب، سالانه حدود 237 میلیارد متر مکعب (روزانه 649 میلیون متر مکعب) در نظر گرفته شده بود ولی در عمل گاز خام تولیدی عدد 223 میلیارد متر مکعب (روزانه 611 میلیون متر مکعب) را به ثبت رساند، یعنی انحراف 6 درصدی از برنامه.
همچنین میزان تولید میعانات گازی طبق بودجه مصوب در سال 99 حدود 730 هزار بشکه در روز تعیین شده است ولی در عمل تولید روزانه میعانات گازی 686 هزار بشکه در روز بوده است. به دلیل وابستگی تولید میعانات گازی به تولید گاز خام، میزان انحراف از برنامه تولیدی این محصول نیز 6 درصد بوده است.
جدول 1
*رمزگشایی از دلایل انحراف تولید گاز از میدان پارس جنوبی
طبق گزارش صورت مالی شرکت نفت و گاز پارس، دلایل انحراف در عملکرد تولیدی این شرکت نسبت به بودجه مصوب عبارت است از:
1-انحرافات برون‌سازمانی: میزان انحراف از برنامه تولید مصوب در سال 1399 معادل متوسط 31 میلیون متر مکعب در روز بوده است (البته طبق جدول 1 این رقم 38 میلیون متر مکعب است). در حدود 65 درصد از این انحراف معادل متوسط روزانه 20.1 میلیون متر مکعب مربوط به عوامل برون‌سازمانی است که عمدتا مربوط به بروز مشکلات فنی و عملیاتی در پالایشگاه‌های مجتمع گاز پارس جنوبی، محدودیت در مخازن ذخیره‌سازی میعانات گازی یا وجود محدودیت در خطوط شبکه سراسری انتقال گاز است.
پالایشگاه نهم (فاز 12) که دریافت‌کننده تولیدات 3 سکوی فراساحلی 12 و 4 سکوی فاز 14 است، با کاهش متوسط روزانه 7.7 میلیون متر مکعب بیشترین سهم از محدودیت‌های دریافت گاز را به خود اختصاص داده است.
همچنین پالایشگاه ششم (فاز 15 و 16) نیز با متوسط روزانه 0.1 میلیون متر مکعب کاهش و پالایشگاه اول (فاز 1) با متوسط روزانه 0.2 میلیون متر مکعب کاهش تولید بهترین عملکرد را در میان پالایشگاه‌های گازی داشته‌اند.
2- انحرافات درون سازمانی: در سال 99 کاهش‌های تولید درون سازمانی معادل متوسط روزانه 10.9 میلیون متر مکعب بوده است که از این میزان 60 درصد معادل روزانه 6.5 میلیون متر مکعب مربوط به انجام فعالیت‌های اصلاحی و تکمیلی در سکوهای جدیدالاحداث و پالایشگاه‌های متناظر در طرح توسعه فازهای 13، 14 و 22-24 است.
*بدهی ارزی و ریالی شرکت نفت و گاز پارس به بانک‌ها
یکی از نکات جالب در صورت مالی شرکت نفت و گاز پارس مربوط به بدهی این شرکت به بانکهای داخلی است. طبق جدول 2 شرکت نفت و گاز پارس حدود 1.5 میلیارد دلار بدهی ارزی و 42 هزار میلیارد تومان بدهی ارزی به بانک‌ها دارد.
جدول 2
طبق گزارش صورت مالی، مانده بدهی شرکت نفت و گاز پارس در سال 1400 از محل منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران تسویه خواهد شد که در حال حاضر وضعیت آن مشخص نیست.
*جزئیات منابع و مصارف اوراق مشارکت در سال 99
عرضه اوراق مشارکت یکی از راهکارهای شرکت نفت و گاز پارس برای تامین منابع مالی در سال 99 بوده است. در جدول 3 منابع و مصارف اوراق مشارکت این شرکت آورده شده است.
همانطور که مشاهده می‌شود مجموع منابع ارزی و ریالی شرکت نفت و گاز پارس حاصل از فروش اوراق مشارکت به ترتیب 2.46 میلیارد دلار و 6.7 هزار میلیارد تومان بوده است.
88 درصد از منابع حاصل از فروش اوراق معادل 2.42 میلیارد دلار و 5.6 هزار میلیارد تومان صرف طرح توسعه فازهای 13 الی 24 میدان گازی پارس جنوبی شده است.
جدول 3
* سرمایه‌گذاری 67 میلیارد دلاری برای توسعه پارس جنوبی
جدول 4 وضعیت کلی طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی بر اساس عملکرد مالی را نشان می‌دهد. طبق این جدول در سال 99 حدود 3 هزار میلیارد تومان در فاز 11 پارس جنوبی هزینه شده است.
همچنین شرکت نفت و گاز پارس هیچ اقدامی برای توسعه لایه نفتی پارس جنوبی انجام نداده است و عملکرد مالی این شرکت در میادین فرزاد الف و ب نیز محدود بوده است ولی در طرح توسعه میدان گازی کیش حدود 2.2 هزار میلیارد تومان هزینه شده است.
جدول 4- اعداد به میلیون ریال است
جدول 5 وضعیت کلی طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی را بر اساس عمکلرد ارزی و پیشرفت فیزیکی نشان می‌دهد؛ به جز فاز 11 که در جدول زیر آورده نشده است، پیشرفت مابقی فازها، نشان دهنده یک اقدام ملی برای توسعه پارس جنوبی بوده که موجب افزایش میزان تولید گاز ایران از قطر در این میدان مشترک شده است.
جدول 5
کل هزینه‌کرد ایران در میدان پارس جنوبی تا پایان سال 99 حدود 67 میلیارد دلار بوده است
