به گزارش سکان نیوز، تاکید کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی مازندران برای ارتقاء سلامت سالمندان با بهره مندی از راهکارهای متخصصان:

ضرورت های دوران سالمندی را جدی بگیرید

سالخوردگی جمعیت را باید یک موفقیت بهداشتی و وجود سالمندان را نعمتی از نعمات بی شمار پروردگار محسوب کرد. سالمندان ذخایر با ارزشی هستند که باید اقدامات لازم برای برخورداری بهینه از خردمندی و کاردانی آنان در خانواده و جامعه به عمل آید. مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست های جدید جمعیتی، با اشراف کامل بر اهمیت موضوع تأکید بر برنامه ریزی برای پیشگیری از روند رو به رشد سالمندی و زمینه سازی سالمندی سالم داشتند. در این راستا و به منظور پاسداشت مقام این شهروندان ارشد، اول اکتبر(نهم مهر ماه) هر سال با عنوان روز جهانی سالمند نامگذاری شده است .

روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم دیار همیشه‌سبز مازندران نسبت به میزان سلامتی خود و حفظ این گوهر ارزشمند دست به امری مهم زده و با ترویج فرهنگ خود مراقبتی سعی بر بالا بردن سطح سلامت مردم مازندران دارد. در گزارشی که می‌خوانید آنچه را که باید در باره چگونگی مراقبت از خود در سالمندی بدانیم را مورد بررسی قرار داده‌است.

دوران سالمندی:

سالمندی دوره ای از زندگی است که از 60 یا 65 سالگی شروع می‌شود، در تعریف سالمندی نمی‌توان زمان خاصی را مشخص کرد، اما با توجه به ویژگی‌های خاصی که فرد در مقطعی پیدا می‌کند می‌توان سالمندی را در زندگی او تشخیص داد.

به طور معمول، سالمندی جسمی، فکری، اجتماعی و غیره است. برخی از این تغییرات در بدن رخ می‌دهد، به عنوان مثال، در سنین بالا، 50 درصد از سلول‌های قشر مغز، به ویژه نورون‌هایی که مستقیماً به اعصاب بینایی، شنوایی و حرکتی متصل هستند، از بین می‌روند.

این تجزیه و تحلیل در بخش‌هایی از مغز که با سازماندهی اطلاعات، تفکر و استدلال مرتبط است کمتر رایج است. بیماری قلبی عروقی نیز به دلیل پمپاژ کمتر قلب رخ می‌دهد. همچنین ضعف سیستم ایمنی باعث می‌شود که سالمندان زودتر بیمار شوند و دیرتر از جوانان بهبود پیدا کنند مراقبت از سالمند امری ضروری و واجب است.

از نظر اجتماعی، سالمندان با تغییرات زیادی در زندگی خود مواجه هستند. برخی از این وقایع عبارت‌اند از: بازنشستگی، یائسگی، فوت همسر و … اما مهم‌ترین مشکلات سالمندان این است که به نوعی می‌ترسند برای اطرافیان خود مشکل ایجاد کنند یا سلامت و استقلال آنها به خطر بیفتد، احساس تنهایی و گاهی احساس بی ارزشی در روابط خود با دیگران دارند.

انواع سالمندی:

دکتر رضا صفری عربی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران و رئیس مرکز بهداشت استان در این باره می گوید: به نظر می‌رسد سه نوع پیری وجود دارد. یکی از انواع سالمندی چیزی است که ما به عنوان «پیری طبیعی» می‌شناسیم. در این دوران تغییرات روحی و جسمی را به میزانی که از این سن انتظار می‌رود، تجربه می‌کند، این دوران شامل اکثریت سالمندان می‌شود. نوع دوم، «سالمندی خوب» است که در آن اهداف زندگی، آسایش، استقلال و پیگیری اهداف شغلی همچنان در زندگی یک سالمند وجود دارد، بنابراین نشاط او حفظ می‌شود.

سالمندی نوع سوم، “سالمندان مبتلا به آسیب گونه” هستند که در آن بیماری‌های جدی باعث کاهش قابل توجه عملکرد آن ها می‌شود. بنابراین، باورهای ما در مورد افراد مسن را نمی‌توان به همه افراد مسن تعمیم داد و نمی‌توانیم مجموعه ای از باورهای کلیشه ای در مورد همه افراد مسن داشته باشیم.

دکتر صفری در ادامه گفت: فعالیت بدنی و ورزش برای سلامت جسمی و روحی سالمندان بسیار مفید است. ورزش روزانه یک راه عالی برای کاهش استرس، حفظ وزن سالم، تقویت استخوان‌ها با افزایش سن و بهبود وضعیت بدن است.پیاده روی و فعالیت منظم راهی ایده آل برای بسیاری از افراد مسن برای حفظ تناسب اندام است. قبل از شروع برنامه ورزشی و فعالیتی برای سالمندان، باید بر اساس نظر پزشک تصمیم مناسبی در مورد برنامه مناسب سالمندان گرفته شود.

وی ادامه داد:گفته می‌شود حفظ ارتباطات اجتماعی و ایجاد روابط جدید با افزایش سن برای سلامت جسمی و عاطفی سالمندان مهم است، در حالی که افراد دیگر این کار را انجام می‌دهند.برای همه سالمندان مهم است که در جامعه ادغام شوند، با این کار امید به زندگی در سالمندان بالا رفته و باعث روحیه بخشی در آن‌ها می‌شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران  اعتقاد دارد که ، اگرچه با افزایش سن نمی‌توان از استرس بیش از حد و تجربیات منفی جلوگیری کرد، اما روش‌های مختلفی برای کاهش و مدیریت آن برای افراد متفاوت استفاده می‌شود. بسیاری از این ها شامل تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تای چی، پیاده روی، دعا و تمرینات تنفس عمیق است که می‌تواند بسیار مفید باشد.

رئیس مرکز بهداشت استان با تاکید بر اینکه برای افزایش سلامت سالمندان باید مغز آنان را فعال نگه داشت، افزود:حفظ مغز سالم و فعال یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم سلامت عاطفی و رفاه با افزایش سن است و همچنین با پیشگیری یا به تأخیر انداختن زوال عقل همراه می‌شود. فعالیت‌هایی مانند بازی‌های رومیزی، خواندن، یادگیری زبان دوم، نقاشی، گوش دادن به موسیقی کلاسیک و توسعه مهارت‌های جدید برای سلامت مغز مؤثر در نظر گرفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه با درگیرکردن آنان به  فعالیت‌های هدفمند می توان به سلامتی شان کمک کرد ادامه داد: داشتن هدف در زندگی و دلیلی برای بیدار شدن هر روز صبح برای زندگی فرد سالمند بسیار مهم است. احساس مهم بودن می‌تواند باعث افزایش عزت نفس و رفاه ذهنی شود. مراقبت از سالمند در منزل نقش مهمی در حفظ سلامت و ایجاد روحیه خوب در بین سالمندان دارد.

فشار خون در سالمندان:

رئیس مرکز بهداشت استان مازندران در باره فشار خون بالا در میان سالمندان نیز گفت: بیشترین علت سکته های مغزی در دوران سالمندی و از مهمترین عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی که باعث تغییر در میزان کیفیت زندگی سالمندان می شود، پر فشاری خون یا فشار خون در سالمندان است.پرستار سالمند می تواند با پایش های منظم، از آسیب های بیشتراین بیماری جلوگیری کند زیرا زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از جمله ﺑﻴﻤﺎریها و ﻋﻮارض ﻧﺎﺷﻲ از آنها ﻗﺮار دارد ﻛﻪ با تشخیص و درمان به موقع آنها می توان کیفیت سطح زندگی سالمندان را افزایش داد.

علائم فشار خون در سالمندان:

به گفته دکتر صفری،سالمندان باید از تغییرات ناگهانی در فشار خون خود آگاه باشند تا با مدیریت مناسب فشار خون به حفظ سلامتی خود کمک کنند و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنند و ممکن است فشار خون با علامت و در برخی موارد بدون علامت در فرد بروز کند.

بر اساس اظهارات این مسئول،یکی از علائم فشار خون می تواند سر درد باشد. برخی سالمندان ممکن است که احساس سر درد شدیدی را در قسمت پشت سر تجربه کنند که نباید آنرا نادیده بگیرند . مشکلات بینایی مثل تاری در دید و حساسیت نسبت به نور نیز از جمله علایم فشار خون دوره سالمندی هستند. بعلاوه سرگیجه، حالت تهوع و درد در قفسه سینه نیز می تواند از علائم فشار خون بالا باشد.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همچنین داشتن استرس بسیار، سن بالای 65 سال ،سابقه بیماری فشار خون در خانواده، اختلال و بی نظمی در خواب،مصرف بیش از اندازه الکل و قهوه، سیگار کشیدن، مصرف بیش از اندازه نمک در برنامه غذایی، مصرف کم سبزیجات و بیماری هایی مثل مشکلات کلیوی و دیابت را از دلایل فشار خون بالا در سالمندان اعلام کرد.

درمان فشار خون سالمندان در منزل:

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ادامه ،داشتن یک سبک زندگی سالم در منزل را ضروری دانسته و افزود: این شرایط می تواند نیاز به داروهای ضد فشار خون را در افراد سالخورده کاهش دهد یا به تاخیر بیاندازد.

کاهش وزن، ورزش منظم، کنترل منظم فشار خون در خانه، کاهش مصرف سدیم، داشتن تغذیه سالم، افزایش مصرف پتاسیم، اجتناب از مصرف الکل،  ترک سیگارو کنترل استرس از این دست اقدامات هستند.

وی در همین راستا به بیماری های روانی شایع در سالمندان اشاره کرده و گفت: آلزایمر در سالمندان یکی از بیماری های عصبی و روانی است که مشکلات بسیاری را با افزایش سن به وجود می آورد این بیماری با از دست دادن حافظه کوتاه مدت شروع شده و در طول زمان ادامه می یابد بعلاوه افراد توانایی تشخیص زمان و مکان را از دست می دهند تا زمانی که افراد حافظه بلند مدت را هم از دست بدهند و به مرور زمان سالمند شما حتی چهره و خاطرات گذشته را هم به یاد نمی آورد.

دکتر صفری همچنین تاکید داشت که ،نباید فکر کنیم که افسردگی در سالمندان امری طبیعی است و نیازی به درمان ندارد.اگر سالمند شما دچار افسردگی شد باید در اسرع وقت او را درمان کنید تا روحیه از دست رفته سالمندان باز گردد.

رئیس مرکز بهداشت استان مازندران هذیان گویی را نوعی دیگر از اختلالات روانی در سنین بالاتر دانست و گفت: که پس از آن فرد برای مدت کوتاهی کنترل عواطف، احساسات و حافظه خود را از دست می دهد.سکته و حمله قلبی، کمبود خواب، کم‌ آبی بدن، بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های کلیوی، افسردگی  از شایع ‌ترین علل هذیان می باشند.

بنا بر اظهارات دکتر صفری، پارکینسون در سالمندان یک بیماری عصبی است که سلول های قسمت خاصی از مغز را درگیر می کند و باعث اختلال در حرکات قسمت های مختلف بدن می شود. این بیماری می تواند ارثی باشد یا در اثر عوامل محیطی مانند ضربه به سر، استفاده از برخی مواد شیمیایی یا بیماری های قلبی عروقی ایجاد شود. البته  به این نکته توجه کنید که بیماری پارکینسون و ام اس علائم مشترکی دارند.

به اعتقاد وی،استرس بیش از حد در سالمندان یک بیماری روانی است که باعث آسیب های جسمی و روحی می شود. از دست دادن استقلال فرد سالمند، نگرانی از سربار خانواده بودن، ترس از دست دادن بستگان و ناتوانی در انجام کارهای روزمره می تواند او را تحت فشار قرار دهد و باعث استرس در او شود.این وضعیت سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و اثرات ناخوشایندی بر قلب و عروق خونی، بینایی و شنوایی، دستگاه گوارش و حتی دندان ها داشته باشد.

رشته پرستاری سالمندی در دانشگاه علوم پزشکی مازندران:

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ارتباط با راه اندازی رشته پرستاری سالمندی دراین دانشگاه گفت: سالمندان گروه ویژه‌ای از افراد جامعه با نیازهای خاص خود هستند که مراقبت و پرستاری از آنان نیازمند تربیت متخصصانی است که از توانایی علمی و عملی کافی برخوردار باشند. اگرچه مراقبت از سالمندان به علت ماهیت خاص خود نیازمند کار تیمی است و این تیم متشکل از تخصص‌های مربوطه نظیر متخصص طب سالمندی، روان‌پزشک سالمندی، پرستار سالمندی، فیزیوتراپ، روانشناس، کار درمانگر ،متخصص تغذیه و مددکار و… است، اما در این میان نقش پرستار سالمندی به علت ارتباط مستمر با سالمند و ایجاد هماهنگی بین سایر تخصص‌ها منحصربه‌فرد است.

وی افزود : در دانشگاه علوم پزشکی مازندران، رشته‌های پرستاری سالمندی و سلامت سالمندی به ترتیب در دانشکده‌های پرستاری و مامایی ساری و بهداشت ساری وجود دارند که در این مقطع دانشجویان به تحصیلی می‌پردازند. اولین دوره ارشد پرستاری سالمندی در سال 1393 با پذیرش 4 دانشجو شروع شد و تاکنون ادامه دارد و دانشجویان بسیاری در این  مقطع فارغ‌التحصیل شدند.

دکتر صفری خاطر نشان کرد: مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته پرستاری سالمندی در چارچوب سیاست‌های جامعه نگر وارتقاء سطح سلامت قشر سالمند جامعه ، پرستارانی با علم و مهارت درزمینهٔ ارائه مراقبت‌های بهداشتی، توان‌بخشی و اجتماعی به گروه سالمندان را تربیت می‌نماید. به‌طوری‌که دانش‌آموختگان این مقطع قادر به تلفیق دانش پرستاری پیشرفته پرستاری سالمندی با سایر رشته‌ها و تخصص‌های وابسته بوده و نظریه‌های پرستاری سالمندی را با هنر حل مسئله و تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد در این حوزه بکار گیرند .

دانش‌آموختگان این رشته دارای تبحر و مهارت کافی در ارائه مراقبت‌ها از پیشگیری تا نوتوانی به فرد سالمند خانواده و جامعه بوده و قادرند با بکار گیری اصول ارتباطات انسانی ، نیازهای بیولوژیکی ، روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی مددجوی سالمند را در حیطه‌های خدمات پرستاری شناسایی کرده و به‌منظور ارتقاء کیفی خدمات بهداشتی و توان‌بخشی ویژه سالمندان اقدامات لازم را مبذول دارند.

این مسئول ادامه داد : رشته سلامت سالمندی، علم مطالعه سالمندان و فرآیند پیر شدن در حیطه‌های جسمانی و فیزیولوژیک، روانی و شناختی، اجتماعی و فرهنگی است. هدف این رشته آموزش شناخت ابعاد سالمندی، حفظ و ارتقاء سلامت سالمندی، حفظ و بهبود سطح استقلال سالمندان، توانمندسازی افراد سالمند و بهبود کیفیت زندگی سالمندان در ابعاد جسمانی، روانی و اجتماعی است. همچنین تأمین نیروی انسانی آموزش‌دیده برای ارائه خدمات و مراقبت‌های سالمندی، آموزش، اطلاع‌رسانی و مشاوره به سالمندان و مراقبین آن‌ها درزمینه‌ی موضوعات مختلف و در سطوح مختلف اعم از خانه، جامعه، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز نگهداری روزانه، مراکز نگهداری شبانه‌روزی سالمندان، مراکز ارائه‌دهنده مراقبت در منزل، کلینیک‌های طب سالمندی و بیمارستان‌ها است.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران افزود : دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته‌ی سلامت سالمندی، برنامه آموزشی جامع و فراگیر مبتنی بر جامعه و موسسه‌ها است که هدف اساسی آن تربیت نیروی انسانی ماهر با توانمندی‌های تخصصی چندگانه برای طراحی، اجرا و ارزیابی اجرای برنامه‌های اثربخش حفظ و ارتقای سلامت سالمندان و پیشگیری از بیماری‌ها و سندرم‌های دوران سالمندی، و ارائه خدمات سلامت به سالمندان در عرصه‌های گوناگون مراکز مراقبتی و سازمان‌های اجتماعی (خانواده، مراکز خدمات جامع سلامت، مراکز درمانی، خانه‌های سالمندان و آسایشگاه‌ها، مؤسسات مراقبت در منزل، سازمان‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات حمایتی به سالمندان و سراهای محله‌ها)  است. همچنین یکی از رسالت‌های این رشته و فارغ‌التحصیلان این رشته کمک در طراحی و مناسب‌سازی مراکز مناسب سالمندان شامل شهر دوستدار سالمند شامل طراحی پارک‌ها، مساجد و بیمارستان دوستدار سالمند است.

سالمندی و استفاده از فناوری اطلاعات و رسانه های اجتماعی:

دکتر حسن صیامیان دکترای کتابداری و اطلاع رسانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مازندران، درباره چالش‌های مرتبط با سالمندی درزمینه اهمیت بهره گیری از فناوری اطلاعات که به‌طور فزاینده‌ای در جوامع مختلف موردتوجه قرارگرفته است، می گوید: با افزایش تعداد سالمندان، درک و حل مشکلات مربوط به استفاده از فناوری و رسانه‌های اجتماعی برای این گروه سنی ضروری به نظر می‌رسد.

چالش‌ها:

*عدم سواد دیجیتال: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای سالمندان، نداشتن سواد دیجیتال است. بسیاری از این افراد به دلیل سن و شرایط جسمانی خود، در یادگیری و کار با فناوری‌های جدید دچار مشکل هستند.

*ترس از فنّاوری: ترس ذاتی از فناوری و رسانه‌های اجتماعی نیز به چشم می‌خورد. سالمندان ممکن است نگران حریم خصوصی و خطرات احتمالی ناشی از استفاده از این ابزارها باشند.

*طراحی نامناسب فناوری: بسیاری از ابزارهای فناوری برای افرادی با توانایی‌های جسمانی و شناختی بهتر طراحی‌شده‌اند، که این موضوع می‌تواند استفاده سالمندان از آن‌ها را دشوار کند

*سرعت تغییرات: تغییرات سریع در دنیای فناوری می‌تواند برای سالمندان چالش‌برانگیز باشد. آن‌ها باید با روندهای جدید آشنا شوند که این امر به دلیل مشکلات بینایی یا شنوایی ممکن است دشوار باشد

مزایا:

با این‌حال، فناوری می‌تواند مزایای زیادی برای سالمندان داشته باشد:

*ارتباطات اجتماعی: رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا با دوستان و خانواده ارتباط برقرار کنند و احساس تنهایی را کاهش دهند. حدود ۶۲٪ از سالمندان اذعان کرده‌اند که این رسانه‌ها احساس انزوا را کاهش داده‌اند.

*دسترسی به اطلاعات: اینترنت و رسانه‌های اجتماعی منبع مناسبی برای یادگیری مهارت‌های جدید و دسترسی به اطلاعات مختلف هستند. سالمندان می‌توانند به‌راحتی مطالب آموزشی را پیداکرده و از آن‌ها بهره‌مند شوند.

*حفظ استقلال: فناوری‌های نوین مانند اپلیکیشن‌های مراقبت پزشکی، به سالمندان این امکان را می‌دهند که مستقل‌تر زندگی کنند و نیازهای روزمره خود را مدیریت کنند.

راهکارها:

برای غلبه بر چالش‌های موجود، لازم است اقدامات زیر انجام شود:

• آموزش: برگزاری دوره‌های آموزشی برای سالمندان درزمینهٔ استفاده از فناوری.
• طراحی مناسب: توسعه ابزارها و نرم‌افزارهایی که به‌طور خاص برای نیازهای سالمندان طراحی‌شده‌اند.
• حمایت اجتماعی: ایجاد شبکه‌های حمایتی که به سالمندان کمک کند تا با فنّاوری آشنا شوند و اعتماد بیشتری به آن پیدا کنند.

توجه به این چالش‌ها و مزایا می‌تواند کیفیت زندگی سالمندان را ارتقا بخشد و آن‌ها را قادر سازد تا از امکانات فناوری بهره‌برداری بیشتری داشته باشند.

این مسئله در خصوص سالمند کم‌بینا و نابینا نیز قابل‌تحمل و پیگیری است:

*سختی در یادگیری فناوری: یادگیری نحوه استفاده از ابزارهای دیجیتال می‌تواند برای سالمندان نابینا دشوار باشد. بسیاری از این افراد به دلیل سن و شرایط جسمانی خود، در یادگیری و کار با فناوری‌های جدید دچار مشکل هستند.

*ابزارهای کمکی: فناوری‌های جدید مانند نرم‌افزارهای خواندن متن، دستگاه‌های صوتی و اپلیکیشن‌های مخصوص نابینایان می‌توانند به این افراد کمک کنند تا به‌راحتی اطلاعات را دریافت کنند و با دیگران ارتباط برقرار کنند. این ابزارها می‌توانند شامل نرم‌افزارهایی باشند که متن را به صدا تبدیل می‌کنند یا ابزارهایی که امکان جستجوی صوتی را فراهم می‌کنند.ارتباطات اجتماعی: رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به سالمندان نابینا کمک کنند تا با خانواده و دوستان خود در ارتباط باشند. این ارتباطات می‌تواند احساس تنهایی را کاهش دهد و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشد.خدمات مراقبت از راه دور: استفاده از فناوری اطلاعات در مراقبت‌های بهداشتی، مانند مشاوره‌های پزشکی آنلاین و پایش وضعیت سلامتی از راه دور، می‌تواند به سالمندان نابینا کمک کند تا بدون نیاز به مراجعه حضوری، خدمات پزشکی لازم را دریافت کنند.

نتیجه‌گیری:

با وجود چالش‌هایی که سالمندان نابینا در استفاده از فناوری اطلاعات با آن مواجه‌اند، این فناوری‌ها می‌توانند فرصت‌های زیادی برای بهبود کیفیت زندگی آن‌ها فراهم کنند. ارائه آموزش‌های مناسب و توسعه ابزارهای خاص برای این گروه سنی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بهتر از امکانات موجود بهره‌برداری کنند.