استفاده از صنایع دانش‌بنیان می‌تواند زمینه تغییر زمین بازی اقتصاد کشور را فراهم کند و زمینه باز شدن بسیاری از بن بست‌های فرضی اقتصاد کشور را مهیا کند، رهبر انقلاب نیز در بسیاری از بیاناتشان تأکید جدی بر دانش‌بنیان‌ها دارند.
بر این مبنا در سال 1401، در یکی از حساس‌ترین مقاطع ممکن حوزه برق در فصل تابستان، صنایع دانش‌بنیان به کمک صنعت برق آمدند تا با تداوم تامین برق پایدار زمینه خاموش نشدن چراغ مردم و از کار نیفتادن چرخ صنایع مهیا شود.
علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو در حاشیه برگزاری جلسه کمیسیون انرژی مجلس در خصوص برنامه دولت برای ارتقای توان عملیاتی واحدهای تولید برق کشور، گفت: در تابستان سال 1401، بدون اضافه کردن سوخت و بدون سرمایه‌گذاری گسترده، صرفا با استفاده از روش‌های دانش‌بنیان بیش از 1000 مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌ها اضافه شد که اثر آن را در تامین اوج بار به وضوح دیدیم.
مطابق برنامه وزارت نیرو در تابستان سال 1401، به منظور ارتقای واحدهای تولید برق حرارتی تا تابستان سال جاری، ارتقای 1113 مگاواتی این نیروگاه‌ها در قالب 286 واحد در دستور کار قرار گرفته بود.
برنامه ارتقای دانش پایه توان نیروگاه‌های حرارتی به طور کلی به 6 بخش تقسیم می‌شد که شامل، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش مدیا، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش تراکم مرطوب، ارتقای واحدهای گازی به شیوه CT60 و نظایر آن، ارتقای واحدهای گازی به شیوه maptun +EMS، ارتقای واحدهای گازی به شیوه IGV+ و افزایش تولید بلوک سیکل HRSG است.
بر این مبنا از 1113 مگاوات برنامه ارتقایی که قرار بود، تا پیش از تابستان سال 1401 در دستور کار قرار گیرد، 100 درصد انجام شد و اثر این ارتقا نیز روی شبکه تامین و توزیع برق حس شد.
* ارتقای 1133 مگاواتی واحدهای تولید برق یعنی ساخت یک نیروگاه 1855 مگاواتی با بروزترین فناوری
با توجه به جزئیات ارائه شده از برنامه ارتقای توان عملیاتی نیروگاه‌های گازی، این موضوع نقاط مثبت بسیاری را به همراه دارد. در این راستا پیش از بیان دستاوردهای این پروژه باید، تصویر دقیقی از ابعاد آن ارائه دهیم. ارتقای توان عملیاتی نیروگاه‌های کشور به میزان 1113 مگاوات مشابه آن است که یک نیروگاه حرارتی با راندمان 100 درصد به ظرفیت 1113 مگاوات در کشور ساخته شود.
با توجه به این مسئله که راندمان واحدهای حرارتی در دنیا به طور متوسط در بالاترین تکنولوژی به 60 درصد رسیده است، بنابراین به معنای دیگر برنامه ارتقای 1113 مگاواتی توان عملیاتی وزارت نیرو در دنیای واقعی معادل ساخت یک نیروگاه 1855 مگاواتی با فناورانه‌ترین تکنولوژی دنیا است.
با توجه به این تعریف نخستین سود برنامه ارتقای توان عملیاتی به ظرفیت 113 مگاواتی، سود قابل توجه اقتصادی این پروژه است. در شرایطی که ساخت یک نیروگاه 1855 مگاواتی با بالاترین فناوری نیاز به حداقل 650 میلیون یورو معادل 19.5 هزار میلیارد تومان هزینه نیاز دارد، جزئیات برآورد اقتصادی پروژه ارتقای توان عملیاتی واحدهای تولید برق بسیار کمتر از مبلغ عنوان شده برای ساخت نیروگاه جدید است.
به عبارت دیگر با صرف هزینه بسیار کمتر از ساخت یک نیروگاه، می‌توانیم عملکردی مشابه را از برنامه ارتقای توان عملیاتی نیروگاه‌های کشور را شاهد باشیم.
* برنامه‌ای که شاخص‌های مهم انرژی کشور را بهبود می‌دهد
دستاوردهای برنامه ارتقای توان عملیاتی واحدهای نیروگاهی حرارتی تا قبل از تابستان سال 1401 علاوه بر دستاورد اقتصادی یک دستاورد راهبردی دیگر نیز به همراه دارد. در شرایطی که تراز تولید و مصرف گاز طبیعی کشور در بخش عمده‌ای از سال سر به سر شده و عملا توسعه واحدهایی که به گاز طبیعی جدید نیاز دارند، بسیار دشوار شده است، برنامه مذکور نیاز به هیچ‌گونه سوخت جدید ندارد.
به عبارت دیگر، در حالی 1113 مگاوات به توان عملیاتی تولید برق کشور اضافه می‌شود که نیاز به تامین هیچ نوع سوخت جدید وجود ندارد.
کارشناسان حوزه انرژی با توجه به مسئله تولید و مصرف گاز طبیعی کشور معتقد هستند، چنین برنامه‌هایی به جهت ارتقای بازدهی نقش موثری در جلوگیری از هدر رفت انرژی ایفا می‌کنند و می‌توانند زمینه بهبود شاخص شدت انرژی کشور به عنوان مهمترین شاخص مورد تاکید اسناد بالادستی را مهیا کنند.
* اتکا به صنایع دانش بنیان راهکار خروج از بن‌بست‌های حوزه انرژی
سید علی حامدی‌فر، کارشناس انرژی گفت: اتکا به صنایع دانش‌بنیان می‌تواند فتح باب موثری در جهت باز شدن گره‌های بزرگ حوزه انرژی کشور به حساب بیاید.
وی افزود: بر این مبنا برنامه 1113 مگاواتی ارتقای توان عملیاتی واحدهای نیروگاهی حرارتی تنها بخشی از جلوه اتکا به صنعت دانش بنیان در جهت بهبود شاخص‌های حوزه انرژی در کشور است.
حامدی‌فر تاکید کرد: بر این اساس عملکرد صنایع دانش بنیان در برنامه یاد شده می‌تواند زمینه رفع حدود 10 درصد از مشکلات مردم در زمینه قطعی برق فصل تابستان را پوشش دهد.
با مراجعه به خاطرات قطعی برق در سال گذشته می‌توان به خاطر آورد که این دستاورد تا چه اندازه می‌تواند در بخش کاهش فشار بر مردم ناشی از ناترازی تولید و مصرف برق اثر گذار عمل کرده و مفید به فایده واقع شود.
