امین اعظمی کارشناس مسائل بین‌الملل، با اشاره به وضعیت جغرافیایی ممتاز ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه گفت: یکی از ظرفیت‌های مغفول مانده در کشور ما که می‌تواند در عرصه منطقه و بین‌الملل بسیار راه‌گشا باشد، موضوع سوآپ و ترانزیت نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی از همسایگان شمالی به دیگر نقاط جهان است.
*فرصت ایران برای تبدیل به هاب انرژی منطقه
وی گفت: یکی از دلایل اصلی نپرداختن به این ایده، برخورداری کشور خودمان از این منابع انرژی و صرفا تمرکز بر فروش آن بوده است. این در حالی است که موقعیت بی‌نظیر جمهوری اسلامی ایران از حیث ژئوپلتیکی، فرصتی ایده‌آل برای تبدیل کشور به هاب انرژی منطقه را فراهم آورده است.
اعظمی تاکید کرد: وجود ایران در قلب کشورهای دارای منابع و ذخایر انرژی متنوع، ظرفیتی است که اگر در حال حاضر و با توجه به تحولات سریع بین‌المللی بالاخص در منطقه اوراسیا و غرب آسیا، از آن استفاده نشود، در آینده نه چندان دور امکان بهره‌برداری از آن با ابهام مواجه خواهد شد.
*اهمیت ترکمنستان در پیشبرد اهداف ایران در شرق دریای خزر
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: اما چگونه می‌توان از این فرصت راهبردی بهره برد؟ همسایگان شمالی کشور ما هر کدام دارای ظرفیت و شرایط خاص خود هستند. کشور ترکمنستان دارای منابع گازی عظیمی است، اما به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی، ظرفیتی محدود در صادرات آن دارد.
وی اظهار داشت: این در حالی است که نزدیک ترین مسیر این کشور برای دسترسی به آب‌های آزاد، از جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد و از طرفی تنها مسیر امن برای ترکمنستان جهت ارسال گاز به کشورهای مختلف مانند پاکستان، تنها ایران خواهد بود.
اعظمی تاکید کرد: عملیات سوآپ گازی ایران و ترکمنستان که یک نمونه موفق آن انتقال گاز به جمهوری آذربایجان است، همکاری برد-برد را میان دو کشور نمایان می‌کند. هر چه تعاملات ایران و ترکمنستان در حوزه انرژی افزایش یابد، پیشبرد اهداف ایران در شرق دریای خزر بالاخص در حوزه ترانزیت ریلی از طریق این کشور با موفقیت بیشتری همراه خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: باید دانست که ترکمنستان در مسیر ریلی و زمینی رسیدن ایران به کشورهایی همچون ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، شرق روسیه و حتی چین قرار دارد و از این حیث بسیار حائز اهمیت است، اما اگر بخواهیم ترکمنستان در راستای منافع جمهوری اسلامی ایران گام بردارد باید منافع این کشور که مهمترین آن در حوزه انرژی است را در نظر بگیریم.
*ایده ترانزیت نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه ذیل کریدور شمال-جنوب
وی گفت: کشوری دیگر با ذخایر فراوان نفت و گاز که در آن سوی دریای خزر قرار دارد فدراسیون روسیه است، در اوضاع نابه سامان تعاملات و ارتباطات کنونی روسیه با غرب و بالاخص اتحادیه اروپا بر سر مناقشه اوکراین که منجر به کاهش شدید صادرات نفت و گاز این کشور به اروپا شده، این کشور مجبور به تغییر مقاصد صادراتی خود در حوزه انرژی شده است و به کشورهای آسیای شرقی و جنوب شرقی بالاخص هند روی آورده است.
اعظمی گفت: در این میان تنها راه امن و نزدیک روسیه به منطقه شرق و جنوب شرقی آسیا از ایران می‌گذرد. شاید در نگاه اول تنها مسیر اقتصادی برای صادرات نفت روسیه به کشورهای فوق الذکر، راه دریایی تلقی شود اما با توجه به تعاملات و همکاری‌های متنوعی که در حوزه انرژی می‌توان تعریف کرد مسیر ایران نیز بسیار جذاب خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: ایران می‌تواند از طریق خرید یا سوآپ گاز کشور روسیه به هاب تامین انرژی برای کشورهایی مانند پاکستان و هند تبدیل شود. همچنین مسیر عبوری از کشور ما که به کریدور شمال–جنوب موسوم است فرصت ترانزیت انواع فرآورده‌های نفتی و گازی را نیز به این کشورها فراهم می‌کند.
*ایران می‌تواند با تکیه بر موقعیت جغرافیایی خود، تحریم‌ها را کم‌اثر کند
وی عنوان کرد: این موارد تنها بخش کوچکی از فرصت‌های کشورمان در حوزه ترانزیت، سوآپ و یا حتی خرید نفت و گاز از کشورهای همسایه و تامین آن برای کشورهای نیازمند آن است. جدای از منافع مالی و اقتصادی، نکته بسیار مهم در این پروژه‌های راهبردی، شریک شدن ایران در منافع کشورهای منطقه و کمک به تعمیق روابط پایدار است.
اعظمی گفت: با گره خوردن بخش قابل توجهی از اقتصاد این کشورها بالاخص در حوزه فروش و تامین انرژی، به مسیر امن ترانزیتی ایران نه تنها منافع ایران در این کشورها تامین می‌شود بلکه در عرصه و مجامع بین‌المللی نیز فشار و اثرگذاری تحریم‌ها به حداقل خواهد رسید و کمتر کشورهایی حاضر خواهند بود که با تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران همراهی کنند.
کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان تاکید کرد: این مهم زمانی میسر خواهد شد که سهم ایران از تجارت بین‌المللی بالاخص در حوزه انرژی، در دنیا افزایش یابد و با نقش‌آفرینی در بخش حمل‌ونقل و ترانزیت آن، کشورهای منتفع را برای همسویی با اهداف خود همراه کند.
