رستم قاسمی وزیر سابق نفت با تأکید بر ضرورت استفاده از ظرفیت‌ها و توان داخلی برای مقابله با تحریم گفت: وقتی جنگ تحمیلی تمام شد، دو نگاه بین مسئولان وجود داشت. یک نگاه معتقد بود برای بازسازی کشور نیازمند حضور کشورهای خارجی هستیم و بدون آنها نمی‌توانیم کشور را بازسازی کنیم، ولی یک تفکر دیگر نیز وجود داشت که معتقد بود ما می‌توانیم با اتکای توان داخلی پیشرفت کنیم و این شعار “ما می‌توانیم” اتفاقا جمله‌ای بود که امام خمینی(ره) برای اولین بار بیان کردند.

وی افزود: آنهایی که معتقد بودند ما نمی‌توانیم استدلالشان این بود که ما تا به الان کارهایی مثل سدسازی، پالایشگاه سازی و مواردی از این دست را انجام نداده‌ایم و آنها فکر می‌کردند چون تا قبل از انقلاب ما خودمان این کارها را نکرده‌ایم و شرکت‌های خارجی انجام می‌دادند، پس ما واقعا توانمندی نداریم. اما تفکر مقابل آنها معتقد بود که ما می‌توانیم و “ما می‌توانیم” حضرت امام را به “ما توانستیم” تبدیل کردند و در این راستا کارهایی باورنکردنی در سازندگی و بازسازی کشور انجام شد.

قاسمی گفت: آمریکایی‌ها که از جنگ نظامی نتیجه نگرفتند، به دنبال ایجاد یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران رفتند. استدلال مراکز مطالعاتی آمریکایی این بود که در جنگ نظامی تنها بخشی از مملکت آسیب می‌بیند و درگیر جنگ می‌شود و انقلابی‌ها نیز در همان نقطه با ما مقابله می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، لذا ما باید جنگ اقتصادی ایجاد کنیم که در همه خانه‌ها ورود پیدا کند و همه مردم ایران درگیر آن شوند.

*چرا اوباما گفت که تحریم‌ها دیگر بر ایران اثر ندارد؟

در ادامه نشست رستم قاسمی وزیر سابق نفت گفت: وقتی اوباما تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد، گفت ما تحریم‌های فلج‌کننده را علیه ایران اعمال کردیم. بر اساس اطلاعاتی که مراکز مطالعاتی آمریکا درباره ویژگی این تحریم‌ها به اوباما دادند، او لفظ فلج کننده را برای این تحریم‌ها عنوان کرد. این مراکز تحقیقاتی به دولت آمریکا گفتند که اگر شما نفت و مشتقات نفتی ایران و بانک مرکزی ایران را تحریم کنید، اقتصاد آنها فلج خواهد شد.

وی ادامه داد: این تحریم‌ها در شرایطی اعمال شد که ما واقعا تجربه‌ای نداشتیم و فکر هم نمی‌کردیم که این تحریم‌ها با این گستردگی زیاد اعمال شود. چون تا به آن زمان در هیچ کجای دنیا چنین تحریمی اعمال نشده بود و سابقه نداشت که بانک مرکزی یک کشور را تحریم کنند. همچنین وقتی به یکباره فروش نفت و درآمدهای نفتی ما را تحریم کردند، واقعا انتظار این بود که همان حرف آقای اوباما تحقق پیدا کند.

قاسمی گفت: در آن دوران ما واردکننده بنزین بودیم و روزانه 25 میلیون لیتر بنزین وارد می‌کردیم و تقریبا نصف بنزین موردنیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شد. با اعمال تحریم‌ها دیگر امکان واردات بنزین وجود نداشت، همچنین صنعت نفت کشور به خصوص در حوزه بالادستی وابستگی زیادی به خارج از کشور داشت.

وزیر سابق نفت گفت: در بالادست صنعت نفت بسیاری از تجهیزات مورد نیاز از کشورهای خارجی خریداری می‌شد و با اعمال تحریم‌ها حتی کالاهایی که ما از قبل خریده بودیم را به ما تحویل نمی‌دادند. فروش نفت در یک مقطع زمانی افت شدید پیدا کرد و ما هم واقعا در 3-2 ماه اول تحریم تجربه دور زدن تحریم را نداشتیم. از طرف دیگر شبکه بانکی کشور هم با مشکل مواجه شده بود.

وی ادامه داد: تحریم‌ها واقعا یک ظلم علیه ملت ایران بود، ولی شما آن جمله اوباما که گفت “تحریم‌های فلج کننده را علیه ایران اعمال کردیم” را در نظر بگیرید و با جمله دیگر وی که در زمان شروع مذاکرات هسته‌ای در کنگره آمریکا سخنرانی کرد و گفت “تحریم‌ها دیگر بر ایران اثری نداشت” را مقایسه کنید. اگر این دو جمله را کنار هم بگذارید، یک سؤال اساسی ایجاد می‌شود؛ این که چه اتفاقی افتاد که تحریم‌های فلج کننده به تحریم‌های بی‌اثر تبدیل شدند.

*کارنامه وزارت نفت دولت دهم در بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی آمریکا

قاسمی گفت: علیرغم تحریم‌های فلج کننده آمریکا، بالاترین سطح توسعه در صنعت نفت کشور در 100 سال گذشته مربوط به دو سالی بود که تحریم‌های فلج کننده آمریکا علیه ما اعمال شده بود. این حرف‌ها مستند است و کسی نمی‌تواند مدرکی در رد این قضیه بیاورد. در دولت دهم ما ابرطرح صنعتی جهان را با توسعه 17 فاز از میدان گازی پارس جنوبی آغاز کردیم. تا 16 سال قبل از این اقدام تنها 7 الی 8 فاز از این میدان توسعه پیدا کرده بودند.

وزیر سابق نفت گفت: در آن دوران پروژه توسعه کمی و کیفی همه پالایشگاه‌های کشور به صورت موازی در حال انجام بود. ما 20 میلیارد دلار در سال 90، حدود 21 میلیارد دلار در سال 91 فقط در شرکت ملی نفت ایران سرمایه گذاری کردیم. تغییر سبد سوخت کشور از بنزین به CNG از جمله اقدامات دیگر در دوران تحریم است که حدود 25 میلیون مترمکعب گاز جایگزین بنزین شد. لذا واقعا اقداماتی انجام شد که آن روز کسی آنها را باور نمی‌کرد و همه این اقدامات نتیجه زحمات تیم توانمندی بود که به شعار “ما می‌توانیم” اعتقاد داشت.

وی تاکید کرد: با این که در اوایل تحریم‌ها با مشکل فروش نفت مواجه شدیم ولی در نهایت در سال 90 و 91 بالاترین میزان فروش نفت را داشتیم. لذا در اوج تحریم ما توانستیم بیشترین میزان توسعه در صنعت نفت و بالاترین رقم فروش نفت را تجربه کنیم. با توجه به تجربه گذشته الان هم می‌توانیم تحریم‌ها را خنثی کنیم و این گونه نیست که دست ما برای مقابله با تحریم‌ها بسته باشد.

*ریچارد نفیو: مقامات ایرانی برای بی‌اثر کردن تحریم از راه‌های آتشین عبور کردند

در ادامه نشست رستم قاسمی وزیر سابق نفت گفت: دولت هرگز تصور نمی‌کرد که برجام نافرجام شود و سازوکار مناسب برای اقدام متقابل را نیز پیش بینی نکرده بود. آمریکا همه ابزارها برای تحریم ایران را در اختیار دارد؛ یکی از این ابزارها سوئیفت بود و بانک‌هایی که حرف امریکا را گوش نمی‌کردند از طریق سوئیفت شناسایی شده و جریمه می‌شدند.

وی افزود: ما در سال‌های 90 و 91 هم تحریم اروپا بودیم، هم تحریم آمریکا بودیم و هم تحریم سازمان ملل. بنده در آن زمان سفرهای زیادی به کشورهای مخلتف برای ایجاد تعامل با ایران داشتم. در یکی از این سفرها با نخست وزیر هند یک ملاقات داشتیم و از ایشان خواهش کردم که رئیس بانک مرکزی هند هم در آن جلسه حضور داشته باشند.

قاسمی ادامه داد: اتفاقا در آن جلسه نیز توافقات خوبی صورت گرفت اما وقتی به صحبت‌های رئیس بانک مرکزی هند رسیدیم، ایشان گفت ما آمادگی همکاری داریم اما متأسفانه شما تحریم سازمان ملل هستید و ما هم نمی‌توانیم آنها را زیرپا بگذاریم؛ یعنی می‌خواهم به شما بگویم تحریم‌های سال 90 و 91 بسیار شدیدتر از تحریم‌های دوره فعلی بود.

وزیر سابق نفت گفت: آقای ریچارد نفیو در کتاب هنرهای تحریم نوشته است “ما فکر نمی‌کردیم مقامات ایرانی برای بی اثر کردن تحریم راهکارهایی که بسیار پرخطر و آتشین هستند را دنبال کنند”. به نظر من جنگ اقتصادی تنها واقعیت آن دوران بود و ما باید از آن راه آتشین عبور می‌کردیم و اتفاقا چون عبور کردیم آقای اوباما گفت دیگر تحریم‌ها بر ایران اثر نکرد.

وی اظهار داشت: هر فردی در دوران تحریم‌ می‌خواهد پشت صندلی تصمیم بنشیند باید ریسک پذیر باشد و از راه‌های آتشین عبور کند و در این دولت اگر از راه آتشین عبور می‌کردیم وضعیت‌مان بهتر از الان بود. دوره جنگ اقتصادی نیازمند آرایش جنگی واقعی است و این آرایش جنگی باید در عمل قابل اثبات باشد نه در حرف.

در ادامه نشست رستم قاسمی وزیر سابق نفت گفت: ما سه مواجهه با تحریم می‌توانیم تعریف کنیم. رویکرد اول رفع تحریم‌هاست که مقام معظم رهبری گفتند اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم حتی یک ساعت هم نباید تعلل کنیم. رویکرد دوم مقابله با تحریم‌هاست که از طریق دور زدن تحریم‌ها صورت می‌گیرد که ما در حال انجام آن هستیم.

وی افزود: رویکرد سوم خنثی سازی تحریم‌هاست که به نظر بنده کار اصلی و مسیر اصولی برای مواجهه با تحریم‌ها همین خنثی‌سازی و بی اثر کردن آنهاست. بی اثر کردن تحریم‌ها یعنی این که ما به خودکفایی در نیازهای اساسی برسیم. خودکفایی به این معنا نیست که ما با دنیا ارتباط نداشته باشیم، چون برخی فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند خودکفایی یعنی این که ما درهای کشور را ببندیم در حالی که اصلاً این طور نیست.

قاسمی گفت: ما الان به توانمندی بی اثر کردن تحریم‌ها رسیده‌ایم ولی باید آن را به کار گرفت. الان در حوزه صنعت کارهایی در داخل کشور صورت گرفته است که نه تنها با خارجی‌ها در حال رقابت هستیم، بلکه اصلاً از آنها نیز پیش گرفتیم. چرا در ارتباط گیری با دنیا همیشه باید شیر یک طرفه باشد و ما واردکننده باشیم. ارتباط با دنیا تنها واردات نیست، بلکه شامل صادرات نیز هست. فرصت‌های بی نظیری در کشور وجود دارد که ما می‌توانیم به یک صادرکننده بزرگ تبدیل شویم. خداوند جدول مندلیف را در ایران رها کرده است و باید از این فرصت استفاده کرد.

وزیر سابق نفت گفت: ما حدود 35 میلیارد دلار واردات اجباری داریم که شامل کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، مواد اولیه کارخانجات و کالاهای وارداتی است. بنده این موضوع را تحقیقا به شما می‌گویم که می‌توان 20 میلیارد دلار از کالاهای وارداتی را داخلی سازی کنیم، در این صورت نیاز به ارز در کشور کاهش می‌یابد.

وی ادامه داد: یکی از عوامل عمده ایجاد تورم افزایش تقاضا برای ارز و در نتیجه افزایش نرخ ارز است. با کاهش نیازمندی به واردات و تقویت تولید ما می‌توانیم تورم ناشی از نوسانات نرخ ارز را کاهش دهیم. همچنین به اندازه 20 میلیارد دلار شعل در کشور ایجاد کنیم، اما برای این کار نیازمند یک تغییر بنیادین در ساختار اقتصادی کشور هستیم.