اخیرا برخی رسانه ها با مطرح کردن اخباری درباره گروه ویژه اقدام مالی FATF، تلاش می‌کند این مسئله را در فضای افکار عمومی مجددا بزرگ‌نمایی کرده و ضریب دهند. این موج رسانه‌ای به دنبال انتشار دستورالعمل جدید واحد اطلاعات مالی کانادا که در آن رعایت الزامات شناسایی پیشرفته مشتری در رابطه با تراکنش‌های مرتبط با ایران را از بانک‌های کانادایی درخواست کرده بود، ایجاد شده است زیرا این درخواست به دنبال قرار گرفتن مجدد ایران در لیست سیاه FATF در اسفندماه 98 صادر شده است.
به دنبال انتشار این دستورالعمل واحد اطلاعات مالی کانادا، برخی افراد و رسانه ها مدعی شده اند که به خاطر قرار گرفتن مجدد ایران در لیست سیاه FATF و ابلاغ این بخشنامه توسط واحد اطلاعاتی کشورها به بانکها، شرایط جدیدی برای افراد ایرانی به وجود آمده است و دیگر حتی بانک‌های چینی و روسی به تبعیت از دستور FATF به ایرانی‌ها خدمات بانکی ارائه نمی‌دهند. به عنوان مثال، مجیدرضا حریری رییس اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: «در حال حاضر عملا هیچ مبادله بانکی با روسیه و چین نداریم و اگر فردی با پاسپورت ایرانی در این کشورها درخواست خدمات بانکی کند، از ارائه آن خودداری می‌شود. نپذیرفتن شرایط FATF موجب این مشکل شده است».
این ادعا در حالی مطرح شده است که بخشنامه جدید واحد اطلاعات مالی کشورها به دنبال قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF به هیچ وجه تاثیری بر روی خدمات بانکی به افراد ایرانی ندارد. در بخش الزامات بخشنامه واحد اطلاعات مالی کانادا آمده است که هر بانک، موسسه مالی، شرکت خدمات مالی، بانک‌های خارجی دارای مجوز و صرافی‌‌ها بایستی هر تراکنش مالی را که مبدا آن ایران است و یا مربوط به ایران می‌شود، بدون توجه به مقدار آن به عنوان یک تراکنش با ریسک بالا رفتار کرده و هویت مربوط به مشتری‌های تراکنش‌ها را راستی‌آزمایی و شناسایی نموده و تمام این تراکنش‌ها را به واحد اطلاعات مالی گزارش بدهند. در این بخشنامه صحبتی از قطع تراکنش‌ها یا عدم ارائه‌ی خدمات بانکی و مالی نشده است و در نتیجه، اثر این الزامات افزایش زمان فرایند تسهیل تراکنش‌ها و خدمات مالی و دشوارتر شدن این فرایند است.
از طرف دیگر، در تعیین مصادیق تراکنش‌های مرتبط با ایران، افرادی که تنها اطلاعات هویتی آنها مربوط به ایران است (به عنوان مثال، تراکنشی که مدرک شناسایی درخواست کننده آن یک پاسپورت ایرانی است) از فرایند شناسایی مشتری مستثنی شده‌اند. بنابراین این گزاره هم که بانک‌های روسی و چینی به خاطر قرار گرفتن ایران در لیست سیاه به ایرانی‌ها خدمات بانکی نمی‌دهند، خلاف واقع است.
*قطع خدمات بانکی مربوط به 2 سال قبل است
این جریان سازی رسانه‌ای درباره تاثیر FATF بر روابط بانکی ایران در حالی صورت گرفته است که شرایط بانکی کشور از دو سال گذشته به همین شکل است. بعد از آبان‌ماه 97 که تحریم‌های آمریکا دوباره اعمال شد، روابط مالی ایران در فضای رسمی قطع شد و حتی بانک‌های اروپایی قبل از اینکه تحریم‌ها اعمال شود روابط بانکی خود را قطع کرده بودند. این مسئله‌ای است که همان زمان رسانه ای شده بود. به عنوان مثال، فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درخصوص عدم ارائه خدمت بانکی از سوی بانک‌های چین و روسیه به روزنامه دنیای اقتصاد گفت: «این اتفاق تازه‌ای نیست، بانک‌های چینی از سال ۲۰۱۲ با ایرانی‌ها کار نمی‌کنند و تنها «کونلون بانک» چین با ایران مراوده داشته است. پس از خروج آمریکا از برجام، فعالیت این بانک نیز با فعالان اقتصادی ایران محدود و تنها بر کالاهای بشردوستانه متمرکز شد».
همچنین حسن فروزان‌فر رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران قبل از بازگشت ایران به لیست سیاه FATF به خبرگزاری ایرنا گفت: «باتوجه به مجموع گرفتاری‌ها با پیوستن ایران به لیست سیاه FATF اتفاق بزرگ و جدیدی نمی‌افتد، چرا که پیش‌تر هم در شرایطی قرار داشتیم که زمینه‌های ارتباط بانکی به دلیل تحریم‌های آمریکا و عدم همکاری رسمی بانکها با ما فراهم بود».
از طرف دیگر، تاکنون اظهارات صریحی از سوی دولتمردان صورت گرفته که حاکی از کوچک بودن نقش FATF در تعاملات اقتصادی ایران است. در این زمینه می توان به اظهارات عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در تاریخ 2 اسفندماه 98 و همچنین اظهارات حسن روحانی رئیس جمهور در تاریخ 4 اسفندماه 98 اشاره کرد.
*هیاهوی رسانه‌ای درباره FATF، مقدمه‌چینی جریان تحریف برای تعامل با آمریکا
با توجه به انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 آمریکا که در آبان‌ماه سال جاری قرار است برگزار گردد، گمانه‌زنی‌های زیادی در رابطه با بازگشت دموکرات‌ها به قدرت وجود دارد. از طرف دیگر جو بایدن، نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرده است که به توافق برجام باز می‌گردد. هر چند که پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا یک احتمال است و بازگشت شرایط به نقطه‌ی 18 اردیبهشت 98 یک احتمال ضعیف، با این وجود، جریانی در داخل کشور که واقعیت‌ها را به نفع تعامل با غرب تحریف می‌کند در حال مقدمه‌چینی برای سوق دادن کشور به سمت تعامل با غرب است.
FATF و قطع روابط بانکی یک بهانه سیاسی جهت مقدمه‌چینی برای تعامل با آمریکاست و جریان طرفدار تعامل با غرب تلاش دارد مسیر حل مشکلات اقتصادی کشور را تعامل با آمریکا نشان بدهد و همچنین القا نماید که حتی همکاری راهبردی با چین و روسیه بدون تعامل با آمریکا ممکن نیست. این مسئله آنقدر واضح و روشن است که اندیشکده‌های غربی هم به آن اذعان دارند. اندیشکده مطالعات امنیتی RUSI که از مراکز باسابقه انگلیس است در آخرین تحلیل خود نسبت به وضعیت ایران در FATF اشاره کرده و گفته است: «به رغم پیشرفت کند ایران در اجرای برنامه اقدام، تعامل در رابطه با مسائل FATF نمایانگر عرصه‌ای است که امکان گفتگوی سازنده بین اروپا و بازیگران کلیدی درون ایران وجود دارد در زمانی که چنین گفت‌وگویی نادر و کمیاب است».
