تامین مالی پروژه های عمرانی و زیرساختی یکی از اصلی ترین دغدغه های کشور در زمان بودجه ریزی است. دولت هر ساله بین 50 تا 60 هزار میلیارد تومان برای پروژه های عمرانی ملی و استانی اختصاص می دهد که در بیشتر مواقع نسبت به تامین این مبلغ نیز ناتوان است.

در سال های اخیر روش های متنوعی برای تامین مالی پروژه های عمرانی و زیرساختی مورد بررسی شده است که تامین مالی از طریق صندوق پروژه ها یکی از همین راهکارهاست.

صندوق پروژه ها که مبتنی بر ساختار بازار سرمایه هستند با مجوز سازمان بورس تشکیل شده و از طریق فروش سهام در بورس پروژه ها می توانند تامین مالی شوند. به عبارت دیگر، صندوق پروژه ها بستری برای جمع آوری سرمایه های خرد از عموم و تخصیص آن به پروژه تعریف شده در اساسنامه صندوق است.

صندوق پروژه‌ها راهی برای مردمی شدن اقتصاد

هر راهکاری که بتواند اقتصاد را به مردم واگذار کند در شرایط فعلی کشور که دولت با مشکل تامین مالی پروژه ها خود مواجه است، می تواند هم برای مردم و هم برای دولت منافع بسیاری را به همراه داشته باشد.

ساعدی، عضو هیات عامل صندوق توسعه ملی معتقد است: بحث مردمی سازی و درونزایی که یکی از توصیه های اصلی سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است در صندوق پروژه ها مصداق پیدا می کند.

عواید صندوق پروژه ها به مردم می رسد

یکی از دلایلی که بسیاری از کارشناسان صندوق پروژه ها را بسیار مفید می دانند، رسیدن عواید آن به مردم هم در زمان تجهیز پروژه و هم در زمان بهره برداری از پروژه است.

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری ایرانیان معتقد است تشکیل صندوق پروژه ها و ورود مردم به تامین مالی این پروژه ها برای کشور، دولت، پروژه های نیمه تمام و مردم عایدی فراوانی دارد که البته این در صورتی است که نهادهای مختلف سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه و سود آن را تضمین کنند.

صندوق پروژه ها جایگزین فروش اوراق مشارکت

یکی از اصلی‌ترین مشکلات تامین مالی از طریق اوراق مشارکت این است که به صورت دقیق قابلیت رصد و پیگری نحوه و میزان هزینه کرد مبالغ سرمایه گذاری شده، وجود نداشت.

حسینی مدیرعامل بورس انرژی در این باره معتقد است: در اوراق مشارکت مشخص نبود مبالغ پرداخت شده توسط مردم چگونه در این پروژه صرف می‌شود و پروژه در چه مرحله‌ای قرار دارد. زمانی مشکل حادتر می‌شد که اصلا مشخص نبود این مبالغ جمع‌آوری شده که از فروش اوراق مشارکت برای یک پروژه خاص به دست آمده، آیا در همان پروژه خاص هزینه می‌شود؟ مشکل آخر هم مربوط می‌شد به این مساله که با پایان یافتن پروژه سود مشارکت افراد که در این پروژه سرمایه گذاری کرده بودند، به درستی محاسبه نشده و به آنها پرداخت نمی‌شد.

موفقیت صندوق های پروژه تضمین شده است

کارشناسان بازار سرمایه معتقدند موفقیت صندوق های پروژه شروطی دارد. اولا حمایت از صندوق ها توسط دولت و نهادهای ذی ربط فراموش نشود و ثانیا حتما این پروژه ها بیمه شوند که اگر به دلایلی منتج به بهره برداری نشدند، سرمایه گذاران بتوانند به اصل سرمایه و سود متعارفی دست پیدا کنند.

منظور از بیمه، بیمه های خطرات نیست و به نظر می رسد ریسک فرآیندی، اداری و عملیاتی صندوق پروژه ها به حداقل برسد تا مردم با اطمینان خاطر به این صندوق ها اقبال نشان دهند. اگر چند مورد موفق نیز در حوزه صندوق پروژه ها به مردم معرفی شود، می تواند نقدینگی خوبی جذب این صندوق ها شود.

پتروپالایشی‌ها در اولویت باشند

به نظر می رسد اولویت تامین مالی از طریق صندوق پروژه ها با طرح های پالایشگاهی و پتروشیمی باشد. زیرا هم کشور نیاز مبرمی به بهره برداری از این پروژه ها دارد و هم بازدهی بهتر و بالاتری برای سرمایه گذاران ایجاد خواهد کرد. مزیت رقابتی کشور در حوزه نفت و گاز است و در صورتی که بتوانیم صنایع پایین دستی و بالا دستی آن را از این طریق تامین مالی کنیم، می توان مزایای بیشتری برای کشور ایجاد نمود. تکمیل شدن این پروژه ها می تواند ارزش افزوده بیشتری برای کشور داشته باشد و راهکار مناسب تری برای دور زدن تحریم ها ایجاد خواهد شد.

شهریور سبز برای صندوق های پروژه

تاکنون یک صندوق پروژه در کشور از طریق بورس تامین مالی شده است. تجربه موفق نیروگاه سیکل ترکیبی پرند نشان می دهد این صندوق ها ظرفیت فراوانی در خصوص جذب سرمایه های خرد دارند. چنانکه نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران می گوید: خواهان تشکیل صندوق پروژه و قرار دادن طرح‌های نیمه‌تمام در بورس هستیم.

وزیر اقتصاد نیز در این زمینه گفته است: ۱۰ صندوق پروژه را تا پایان شهریور در بورس عرضه خواهیم کرد