تیرماه سال گذشته بود که سیدمحمد بطحایی به دانشگاه آزاد اسلامی آمد تا در معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی این دانشگاه درجهت اعتلای دانشگاه تلاش کند. بطحایی در دولت دوازدهم ازسوی رئیس‌جمهور به‌عنوان وزیر آموزش‌وپرورش به مجلس شورای اسلامی معرفی و موفق شد از مجلس رأی اعتماد بگیرد. او پیش از این قائم‌مقام وزیر و معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش بوده است.
بطحایی سال‌ها معاون دبیرکل شورایعالی آموزش‌وپرورش، مهم‌ترین نهاد قانونگذاری در وزارتخانه بوده و همچنین معاونت برنامه‌ریزی و نظارت در دفتر ستادی، مسئول آموزش در سرپرستی مدارس خارج از کشور و… را نیز در کارنامه خود دارد. بطحایی که پیش از این وزیر آموزش‌وپرورش بود، حالا برنامه‌های زیادی را در معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی آغاز کرده است. او در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از برنامه‌های پیش‌روی خود در معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی (سازمان سما) سخن گفت. به گفته او، دو محور فعالیت و مأموریت اصلی در حوزه این معاونت پیگیری می‌شود که یکی شامل دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و دیگری در حوزه مدارس دانشگاه آزاد اسلامی (سما) خواهد بود.
او می‌گوید در این مأموریت جدید قرار است آموزشکده‌ها به دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی تبدیل شوند تا فارغ‌التحصیلان این دانشگاه متناسب با نیازهای بازار اشتغال، آموزش دیده و بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار و اشتغال شوند. یکی دیگر از برنامه‌های این معاونت راه‌اندازی مدارس دارالفنون است که بتواند در تراز نظام جمهوری اسلامی موجب افتخار کشور و دانشگاه آزاد اسلامی باشد. به گفته بطحایی، راه‌اندازی این مدارس، ابتدا در زنجان و سپس در شیراز کلید خواهد خورد. نام این مدارس نیز برگرفته از آموزه های اسلامی به‌ویژه تعلیم و تربیت اسلامی به نام «بوستان تربیت» است.
بخش دیگری از این گفت‌وگو درخصوص سند تحول آموزش‌وپرورش، سند ۲۰۳۰ و کنکور است. بطحایی می‌گوید سند تحول آموزش‌وپرورش، سندی است که می‌تواند راهگشای آموزش‌وپرورش کشور برای نزدیک شدن به افق‌های روشن باشد، اما متاسفانه این سند یا به صحنه اجرا درنیامده یا با نقایصی اجرا شده است. او معتقد است بخش عمده علت اجرا نشدن این سند، ناشی‌از ضعف برنامه‌ریزی لازم برای تحقق و استقرار سند تحول بوده است. معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی همچنین درمورد سند ۲۰۳۰ می‌گوید: «بخش عمده‌ای از غفلت درخصوص سند ۲۰۳۰ این است که دست‌اندرکاران برنامه‌های آموزشی و پرورشی که به‌نوعی مخاطب این سند هستند، با آموزهای فرهنگی و پیشینه تمدنی و فرهنگی کشور آشنا نیستند.»
بطحایی همچنین مخالف سرسخت کنکور و آزمون‌های چندگزینه‌ای بوده و در این زمینه تلاش‌های فراوانی را نیز ترتیب داده است. او اعتقاد دارد برگزاری کنکور طی این سال‌ها آسیب‌های جدی به روح و روان دانش‌آموزان وارد آورده و برنامه‌های تربیتی را در دوران مدرسه خنثی کرده است. او می‌گوید: «کسانی که از برگزاری کنکور منفعت مالی می‌برند، به‌راحتی نمی‌گذارند نان‌شان آجر شود. این افراد سال‌هاست نان‌شان را از کنکور به‌دست می‌آورند و از این راه ارتزاق کرده و نمی‌گذارند دکان آنها را به‌سادگی ببندیم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
حدود یک سال و دو ماه از حضور شما در معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی می‌گذرد؛ مهم‌ترین برنامه‌ای که در این‌مدت در این معاونت پیگیری کرده‌اید چیست؟
دو مأموریت عمده برعهده معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی گذاشته شده است؛ مأموریت اول در حوزه مهارت‌آموزی و حوزه‌های کاربنیان است که بخش معاونت مستقلی را در حوزه ما تحت‌عنوان معاونت فنی‌وحرفه‌ای، مهارتی و کاربنیان دارد و مأموریت دوم مربوط به مدارس است.
براساس آخرین تشکیلاتی که ابلاغ شده، سازمان سما متولی راهبری مدارس وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی است. در بخش اول که همان آموزشکده‌ها را شامل می‌شود، تحول و تغییر از آخرین مصوبه شورای گسترش آغاز شده است.
براساس مصوبه شورایعالی گسترش دانشگاه آزاد اسلامی، آموزشکده‌ها به دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی تبدیل می‌شوند، بنابراین بعد از این به‌تدریج آموزشکده نخواهیم داشت و مأموریت و وظیفه این آموزشکده‌ها تغییر پیدا خواهد کرد؛ این تغییر در راستای سند دانشگاه اسلامی و همچنین سند جامع آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی است که طی یک قانون در مجلس تصویب و ابلاغ شده و متاسفانه در کشور همچنان مراعا مانده و جامه عمل نپوشیده است. دانشگاه آزاد اسلامی با تغییر نام آموزشکده به دانشکده مهارت و کارآفرینی و تغییر مأموریت‌ها و وظایف این دانشکده، به‌دنبال این است تا سهم خود را در اجرایی کردن آن قانون ایفا کند.
انطباق رشته‌ها در دانشکده‌های مهارت با بازار کار
در دانشکده‌ها قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
با راه افتادن دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی، فارغ‌التحصیلان این دانشگاه دقیقا متناسب با نیازهای بازار اشتغال، آموزش می‌بینند، به‌نحوی‌که بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار و اشتغال می‌شوند. ماهیت برنامه‌های درسی و رشته‌های دانشکده‌ها، با آنچه در آموزشکده‌ها در قبل داشتیم کاملا تفاوت خواهد کرد. رشته‌ها در دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی، کاملا منطبق‌بر بازار اشتغال خواهد بود و آنچه بازار تولید و خدمات در عرصه جامعه به آن نیاز دارد، در آموزشکده‌ها آموزش خواهیم داد.
شهریه مدارس سما به‌مراتب کمتر از مدارس غیردولتی است
ماموریت مدارس سما چگونه تعریف یا بازنگری شده است؟
حوزه مدارس مأموریت دوم این حوزه معاونت است؛ یعنی همان چیزی که به‌نام مدارس سما از گذشته شناخته شده و بیش از ۲۲ سال سابقه در کشور دارد. درحال تلاش هستیم تا کیفیت مدارس سما را افزایش دهیم. این مدارس جزء مدارسی است که به‌ویژه در مناطقی که مردم از بضاعت مالی بالایی برای ثبت‌نام در مدارس غیردولتی برخوردار نیستند، از اقبال بیشتری برخوردار است، چراکه شهریه‌ای که ما در دانشگاه آزاد اسلامی از دانش‌آموزان دریافت می‌کنیم به‌مراتب کمتر از مدارس غیردولتی است. به همین دلیل مدارس سمای دانشگاه آزاد اسلامی مورد اقبال خانواده‌ها و جامعه قرار دارد و ما به‌دنبال این هستیم تا کیفیت کار مدارس را افزایش دهیم. بنابراین دو محور فعالیت و مأموریت اصلی در حوزه معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد وجود دارد که یکی شامل دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و دیگری در حوزه مدارس دانشگاه آزاد اسلامی (سما) خواهد بود.
در سازمان سما چند آموزشکده و چند مدرسه وجود دارد؟
درحال حاضر بیش از ۱۲۰ آموزشکده در کشور داریم که حدود صد هزار دانشجو را در مقطع کاردانی و در برخی مواقع در مقطع کارشناسی تحت‌پوشش آموزش‌های خود دارد. همچنین همان‌طور که پیش از این گفتم، این آموزشکده‌ها به دانشکده تبدیل می‌شوند. همچنین بالغ بر ۷۲۰ مدرسه داریم که بیش از صد هزار دانش‌آموز را تحت‌پوشش خود قرار داده است.
آموزش مهارت به‌صورت مجازی در مدارس سما دنبال می‌شود
در بحث دانشکده‌ها یکی از برنامه‌های شما آموزش متناسب با نیازهای بازار اشتغال است. تاکید دکتر طهرانچی نیز همین موضوع یعنی ارتباط دانشجویان با صنعت است تا دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی نگران پیدا کردن شغل نباشند. آیا این سیاست در مدارس سما نیز دنبال می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی این است که آموزش را به بازار کار نزدیک کند تا آموزش‌ها چه در دوره آموزش‌عالی چه در دوره آموزش عمومی، با حوزه بازار کار و اشتغال فاصله نداشته باشد. این فاصله‌ای که در حوزه آموزش با بازار کار داریم سرآغاز بسیاری از مشکلاتی است که در کشورمان به‌وجود آمده است. مخاطب اول دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه معاونت ما با این سیاستی که دنبال می‌کند، دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی هستند. همان‌طور که گفتم، این دانشکده‌ها قرار است برای پاسخگویی به این سیاست تغییر وضعیت بدهند؛ یعنی اگر آموزشکده‌ها را به دانشکده تبدیل می‌کنیم و آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای به دانشکده مهارت تبدیل می‌شود، در راستای همین سیاستی است که شما گفتید. یعنی آموزش‌ها منطبق‌بر بازار کار و نیازهای بازار اشتغال شود.
در حوزه آموزش عمومی از مدتی پیش، آموزش یک مهارت در مدارس سما دنبال شد؛ یعنی دانش‌آموزان در مدارس سما، علاوه‌بر برنامه رسمی که در کلاس‌های مختلف طی می‌کنند، یک مهارت را نیز منطبق با بازار اشتغال فرامی‌گیرند. متاسفانه با بروز کرونا از اسفندماه سال گذشته بسیاری از برنامه‌های ما در این زمینه با مشکل مواجه شد.
اما این مهارت‌آموزی را با یک برنامه متمرکزتر دنبال کرده و برخی از مهارت‌ها که امکان آموزش آن به‌صورت مجازی وجود دارد را ازطریق شبکه‌های مجازی دنبال می‌کنیم که در سال تحصیلی جاری برخی از آنها به اجرا درخواهد آمد.
