شهردار تهران: مسئله وابستگی اداره شهرهای کشور به درآمدهای ناشی از شهرفروشی برای اداره شهرها در 3دهه گذشته، شهرهای مختلف کشور را به درجات متفاوتی تحت‌تأثیر خود قرار داده است. بیش از همه کلانشهر تهران و پس از آن سایر کلانشهرهای کشور، با تبعات شهرفروشی درگیر شده‌اند. شهرهای کوچک‌تر نیز کم و بیش در مسیر کلانشهرها گام برداشته‌اند و با یک تأخیر زمانی با پیامدهای مشابهی روبه‌رو شده یا روبه‌رو خواهند شد.
در شهرداری تهران، از نخستین روزهای آغاز دوره مدیریت جدید، بر ضرورت تغییر ریل‌گذاری‌های صورت گرفته در شیوه اداره شهرهای کشور طی 3دهه گذشته تأکید شد. یکی از مهم‌ترین ضرورت‌ها برای تغییر ریل‌گذاری، پایان شهرفروشی و ایجاد تحول در شیوه‌های کسب درآمد شهرداری‌ها برای اداره شهر بود. ما بر این باور هستیم که زمین و آسمان شهرهای کشور، ملک مشاع همه شهروندان است و شهرداری‌ها حق ندارند برای تامین نیاز امروز خود، زمین و آسمان شهرها و در واقع آینده شهرها را به‌صورت غیرقانونی به هیچ صاحب سرمایه‌ای واگذار کنند. اتکای بیش از اندازه به درآمدهای ساخت‌وساز از نظر ما یکی از عوامل اصلی مشکلات امروز شهرهای کشور ازجمله انواع مختلفی از فسادهای اقتصادی، از دست رفتن فضاهای عمومی، از بین رفتن هویت و چشم‌اندازهای بصری شهرها و رشد فاصله طبقاتی در شهر بوده است. به میزانی که شهرهای کشور بیشتر درگیر فرایندهای شهرفروشی شده‌اند این مسائل نیز با شدت بیشتری خود را نشان می‌دهند. به همین دلایل ما از همان آغاز دوره مدیریت خود، در برابر درآمدهای غیرقانونی حاصل از شهرفروشی سرسختانه و با وجود انواع فشارها مقاومت کردیم و از گسترش بی‌رویه مال‌ها و ساخت‌وسازهای مخالف حقوق عامه جلوگیری کردیم. این سیاست در شرایطی در راس سیاست‌های ما در حوزه درآمدزایی برای اداره شهر قرار گرفت که اکنون، بی‌تردید مهم‌ترین مشکل شهرداری تهران، تامین منابع مالی برای اداره شهر است.
باید توجه داشت ما شهرداری تهران را با انبوهی از بدهی‌های به جای مانده از مدیریت‌های گذشته و در وضعیتی که کشور دشوارترین تحریم‌های اقتصادی چند دهه اخیر را پشت سر می‌گذارد تحویل گرفتیم؛ امکانات و بهره‌مندی ما از بسیاری از منابع مالی محدود شده و بارها در تنگناهای تامین منابع برای اداره شهر، در معرض این پیشنهاد قرار گرفته‌ایم که به مسیرهای قبلی بازگردیم و دست‌کم بخشی از منابع اداره شهر را به کمک شهرفروشی تامین کنیم.
با این همه، ما به زمین و آسمان شهر نه به‌عنوان منبعی برای کسب درآمد بلکه به‌عنوان امانتی از جانب مردم و ساکنان آینده تهران نگاه کردیم که شهرداری موظف به حفظ آن است. به همین دلیل نه فقط از موضع اصولی خود در ضرورت توقف شهرفروشی عقب‌نشینی نکردیم، بلکه بر این مسئله نیز اصرار کردیم که هر گامی برای تغییر این مسیر می‌بایست با اصلاحات قانونی، در مسیر پایدار شدن درآمدهای شهرها قرار گیرد. این مسیر خوشبختانه با استقبال و همراهی شهرداران کلانشهرها و دیگر شهرهای کشور روبه‌رو شد.
در همین جهت اصلاح قوانین و تصویب قوانین مورد نیاز، مهم‌ترین گام برای ریل‌گذاری تامین منابع اداره شهرها از مسیرهای جایگزین بود. 2 لایحه «مالیات بر ارزش افزوده» و «درآمدهای پایدار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها» که با همکاری و همراهی دولت و مجلس، در روزهای گذشته خوشبختانه به تصویب رسیدند 2 گام بسیار مهم در زمینه اصلاحات ساختاری – قانونی برای پایدارسازی منابع درآمدی اداره شهرها و به‌ویژه کلانشهر تهران بوده‌اند. در قانون ارزش افزوده سهم شهرداری‌ها از مالیات و عوارض اخذ شده به مرور همسنگ دولت خواهد شد و در قانون درآمدهای پایدار مسیرهای متنوعی برای درآمدهای سالم در شهرها پیش‌بینی شده است.
به کمک این دو قانون، شهرداری‌ها هر چه بیشتر در اداره خود به درآمدهای پایدار مالیات و عوارض پرداختی توسط شهروندان وابسته می‌شود. بدیهی است این وابستگی خودبه‌خود، شهرداری‌ها را بیش از گذشته موظف به پاسخگویی به شهروندانی خواهد کرد که شهر از طریق مالیات و عوارض پرداختی آنها اداره می‌شود و سبب‌ساز ایجاد شفافیت بیشتر در اداره شهرها خواهد شد. شهرداری تهران به نوبه‌خود بارها در طول 2 سال گذشته بر این موضوع تأکید کرده است که ما برای تغییر ریل‌گذاری‌های قدیمی که اکنون اداره شهرها در چارچوب آنها ناممکن شده نیازمند اراده ملی مسئولان برای تغییر مسیر هستیم. فکر می‌کنم تصویب این دو لایحه را می‌توان نمادی از پیدایش این اراده و حاصل همراهی و حمایت نیروهای مختلف سیاسی خصوصا در دولت و مجلس دانست. در شرایطی که بسیاری از نویسندگان و تحلیلگران در فضاهای رسانه‌ای از ناممکن‌بودن ایجاد اجماع برای تغییر یا دست‌کم دشوار بودن آن سخن گفته‌اند ما با همکاری شهرداران شهرهای مختلف کشور و به‌خصوص کلانشهرها توانستیم از طریق گفت‌وگوی منطقی و بدون حاشیه سیاسی، با نیروهای مختلف، خیر عمومی را در این زمینه محقق کنیم و گام مهمی در جهت احقاق حقوق شهروندان برداریم. امیدوارم بتوانیم به پشتوانه همین اراده، تحول در ریل‌گذاری مدیریتی شهرهای کشور و به‌ویژه تهران را با قوت هر چه بیشتر تداوم بخشیم و در این جهت، همچنان نیازمند یاری نیروهای مختلف سیاسی به‌خصوص دولت و مجلس و همچنین شهروندان عزیز تهرانی هستیم.
