شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بازوی اصلی پیشبرد بزرگ‌ترین صنعت غیرنفتی کشور، در گزارش عملکرد یک‌ساله خود از شهریور ۱۴۰۳ تا پایان تیر ۱۴۰۴، تصویری روشن از ظرفیت‌ها، دستاوردها و پروژه‌های در دست اجرا ارائه می‌دهد؛ روایتی که از رشد تولید و ارتقای صادرات گرفته تا نوسازی زیرساخت‌ها و پیوند عمیق با شرکت‌های دانش‌بنیان را شامل می‌شود.
ظرفیت و تولید؛ از تثبیت تا رکوردشکنی
در پایان سال ۱۴۰۳، ظرفیت اسمی ۷۳ مجتمع فعال پتروشیمی به ۹۶.۶ میلیون تن در سال رسید. این در حالی است که سه مجتمع یوتیلیتی متمرکز، تامین برق، بخار، آب و دیگر سرویس‌های حیاتی ماهشهر و عسلویه را بر عهده داشتند. عملکرد تولید در همین سال معادل ۷۵.۲ میلیون تن بود. در سال نخست دولت چهاردهم (شهریور ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴)، تولید کل به ۶۶.۸ میلیون تن رسید.
فروش داخلی خالص طی این دوره ۱۶ میلیون تن به ارزش ۹.۶ میلیارد دلار بوده است. در حوزه صادرات، رقم ۲۶.۶ میلیون تن محصول با ارزشی بالغ بر ۱۱.۶ میلیارد دلار ثبت شد. در مجموع، کل فروش خالص داخلی و خارجی ۴۲.۶ میلیون تن و ۲۱.۲ میلیارد دلار را به صنعت تزریق کرد.
درآمد حاصل از صادرات پتروشیمی در سال ۱۴۰۳ به تنهایی ۱۳ میلیارد دلار برآورد شد.
طرح‌های به بهره‌برداری رسیده
در سال گذشته ۲ پروژه مهم وارد مدار تولید شدند:
– نخل آسماری (پنتا اریتریتول) با ظرفیت اسمی ۲۹ هزار تن در سال
– پلیمر پادجم با ظرفیت اسمی ۲۹۰ هزار تن در سال
نوسازی زیرساخت‌های بندری
در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس – عسلویه، عملیات تجهیز یا تغییر کاربری اسکله‌های ۱ تا ۱۵ فاز ۱ و اسکله‌های ۱۶ و ۱۷ فاز ۲ ادامه دارد.
در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی – ماهشهر نیز پروژه ترمیم و بازسازی اسکله‌ها در جریان است.
پیوند صنعت با دانش‌بنیان‌ها
سند بومی‌سازی کاتالیست‌های مصرفی، سکوی همکاری میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان پراکساید شد.
در حال حاضر، ۲۱ شرکت داخلی کاتالیست، جاذب و مواد شیمیایی تولید می‌کنند و علاوه بر تأمین بازار داخل، به کشورهای همسو با ایران نیز صادرات دارند.
پنج پروژه فاز آزمایشگاهی هم‌اکنون با مراکز دانشگاهی و پژوهشگاه‌ها پیش می‌رود. همچنین دو تفاهم‌نامه با انستیتو شیمی فیزیک دالیان چین و شرکت KSC چین در حوزه‌های فرآیند PDH و همکاری‌های فناورانه امضا شده است.
۱۲ اقدام کلیدی از آغاز دولت
از شهریور ۱۴۰۳، شرکت ملی صنایع پتروشیمی فهرستی از اقدامات کلان را اجرا یا آغاز کرده است:
– رصد اجرای احکام برنامه هفتم توسعه.
– رونمایی از سند هوش مصنوعی (۱۴ محور و بیش از ۳۰ پروژه).
– مطالعات آمایش سرزمینی برای سرمایه‌گذاری هدفمند.
– بسترسازی برای طرح مدیریت مصرف گاز طبیعی در ساختمان‌ها.
– تفاهم برای احداث پالایشگاه ۱۵۰ هزار بشکه‌ای جهت تأمین خوراک مایع.
– آغاز آینده‌پژوهی نقش صنعت پتروشیمی ایران.
– مطالعات برنامه‌ریزی راهبردی.
– تکمیل مطالعات زنجیره ارزش برای تاب‌آوری پایین‌دست.
– بازنگری مجوز طرح‌های کم‌بازده یا متوقف.
– فعال‌سازی طرح‌های متوقف از جمله ابن‌سینا، گلستان، فرسا شیمی، فاتح کیمیا، سروش انرژی پایدار و لورچ.
– معرفی ۲۶ طرح اولویت‌دار به نهادهای تأمین مالی داخلی و خارجی، از جمله خط اعتباری چین، صندوق توسعه ملی، بانک‌های عامل، بانک مرکزی و مرکز مبادلات ارز و طلا.
– اصلاح فرآیند صدور و تمدید مجوز موافقت اصولی مطابق قانون از طریق درگاه ملی مجوزها.
پروژه‌های زیربنایی در دست اجرا
پنج پروژه بزرگ زیرساختی با پیشرفت مشخص در دست اجراست:
– تجهیز/تغییر کاربری اسکله‌های ۱ تا ۱۵ فاز ۱ عسلویه به میزان ۷۲ درصد که با این احتساب زمان بهره برداری آن به پایان سال ۱۴۰۵ موکول می شود.
– تجهیز اسکله‌های ۱۶ و ۱۷ فاز ۲ عسلویه با پیشرفت ۱۶ درصد که با این روند، زمان بهره برداری آن برای ۱۴۰۶ پیش بینی شده است.
– بازسازی اسکله P۱ ماهشهر با پیشرفت ۱۱ درصد که زمان بهره برداری از آن را پایان ۱۴۰۵ می توان تخمین زد.
– عملیات اجرایی احداث کانال مهار و دفع سیلاب عسلویه نیز ۵۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و با این روند می توان پیش بینی کرد که تا پایان ۱۴۰۵ به مدار بهره برداری وارد شود.
– طرح GTPP اسلام‌آباد غرب که واحد متانول و تبدیل به پروپیلن محسوب می شود، با پیشرفت ۳۹ درصدی کنونی، تا پایان سال ۱۴۰۷ به بهره برداری می رسد.
طرح‌های آماده بهره‌برداری
پنج طرح نیز آماده افتتاح رسمی است که شامل “فاز ۱ جمع‌آوری گازهای مشعل بیدبلند – بیدبلند خلیج فارس”، “پتروشیمی آپادانا (متانول) “، “پتروشیمی کیمیا صنایع دالاهو (پلی‌استایرن) “، “پتروشیمی کیمیا صنایع پتروانتخاب اصفهان (پلی‌استایرن) ” و “پتروپالایش دهلران NGL-۳۱۰۰ (جمع‌آوری گازهای مشعل برای خوراک پتروشیمی)” می شود.
کارنامه یک‌ساله دولت چهاردهم در صنعت پتروشیمی، ترکیبی از تثبیت تولید، توسعه صادرات، ارتقای زیرساخت‌ها و عمق‌بخشی به ارتباط با بخش دانش‌بنیان است.
ظرفیت اسمی به ۹۶.۶ میلیون تن و عملکرد تولید سالانه به ۷۵.۲ میلیون تن رسیده، صادرات ۱۳ میلیارد دلاری و فروش خالص بیش از ۲۱ میلیارد دلار، همچنان این بخش را به یکی از مهمترین منابع ارزآوری کشور بدل کرده است.
اجرای پروژه‌های بزرگ در عسلویه و ماهشهر، بومی‌سازی فناوری کاتالیست و آغاز طرح‌های متوقف‌شده، نشان می‌دهد شرکت ملی صنایع پتروشیمی علاوه بر بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود، به آینده و زنجیره ارزش نیز نگاه برنامه‌ریزی‌شده دارد.
۱۲ اقدام کلیدی، از رونمایی سند هوش مصنوعی تا اصلاح فرآیند صدور مجوزها، چارچوبی عملی برای افزایش بهره‌وری و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی فراهم کرده است.
با تکمیل پروژه‌های زیربنایی و آماده‌بهره‌برداری، انتظار می‌رود در سال‌های آینده هم ظرفیت تولید و هم کیفیت زیرساختی صنعت به شکلی پایدار رشد کند.
به‌طور خلاصه، کارنامه سال نخست دولت چهاردهم در صنعت پتروشیمی نشان می‌دهد که این حوزه نه‌تنها از نظر ظرفیت و تولید رکورد زده، بلکه با احیای پروژه‌های متوقف، توسعه زیرساخت‌های صادراتی، بومی‌سازی فناوری‌های کلیدی و جذب منابع مالی بین‌المللی، به سمت پایداری و تاب‌آوری بلندمدت حرکت کرده است. تداوم این رویکرد می‌تواند ضمن افزایش ارزآوری، زنجیره ارزش صنعت را در برابر نوسانات بازار جهانی مقاوم‌تر سازد.
