سکان نیوز/هر چند تنش دپوی زباله و آلودگی اراضی جنگلی، تنها به این روزهای کرونایی محدود نمی‌شود اما کارشناسان این امر، معتقدند این موضوع نیز تنها تنش حال حاضر برای درختان و محیط زیست جنگلی نیست. تنش‌هایی که موجب می‌شود درختان، این موجودات زنده، مکانیزم‌های مختلفی را برای رویارویی با آنها برگزینند، راه‌حل‌هایی که در نهایت به نابودی آنها ختم می‌شود.
سید احسان ساداتی عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگو با ایسنا، تنش ها را به ۲ نوع زنده و غیرزنده تقسیم بندی کرد و با بیان اینکه تنش های زنده شامل بیماری ها و آفات گیاهی بوده و تنش های غیرزنده مربوط به محیط است، گفت: دپوی زباله در جنگل نیز از جمله تنش هایی محیطی یا غیرزنده محسوب شده که باعث آسیب به درختان و گیاهان جنگلی می شود.
وی با اشاره به اینکه دپوی زباله و به دنبال آن شیرابه تولید شده، سبب آلودگی خاک جنگل و نیز پدید آمدن آب های نامتعارف می شود، اظهار کرد: دفن زباله در جنگل از یک سو باعث فراوانی برخی عناصر در خاک شده و در سوی دیگر کمبود بعضی دیگر از عناصر را به همراه دارد که این تغییرات سبب ایجاد تنش و استرس به گیاهان می شود.
رئیس بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران وجود شیرابه در آب‌های زیرزمینی را سبب املاح‌دار شدن آبِ دریافتی گیاهان دانست و یادآور شد: از آنجا که جنگل موجود زنده و تجدیدپذیر است، نهال های جنگلی با آب های نامتعارف سیرآب شده و در نتیجه این مشکلات سبب بروز اثرات منفی بسیار زیاد در عرصه های جنگلی می شود.
ساداتی با بیان اینکه آب باید نیترات فراوان داشته و فاقد فلزات سنگین باشد خاطرنشان کرد: لازم است شیرابه ها و خاک های آلوده جنگل بررسی شده و میزان اثرات زیانبار آن ها سنجیده شود اما قطعا عوامل فوق اثرات منفی به همراه داشته و تنش ایجاد می کنند.
این دکترای علوم جنگل با گرایش اکوفیزیولوژی، رویارویی گیاهان در برابر تنش را در سه مکانیزم تشریح و اظهار کرد: نخست اینکه گیاه تنش را تحمل کرده و خود را با آن سازگار می کند، در مکانیزم دوم اصطلاحا گیاه اجتناب کرده و رشد کاهش پیدا می کند، در واقع گیاه راهکاری را ایجاد می کند تا با کاهش فرآیند رشد بتواند خود را در مقابل تنش حفظ کند.
ساداتی افزود: مکانیزم سوم مقابله با تنش در گیاهان، رویکرد فرار است، به این معنی که گیاه فرآیندهای رشد رویشی و زایشی خود را به گونه ای زمان بندی می کند که قبل از رسیدن به زمان تنش کل پروسه رشد تکمیل شده تا بتواند از این طریق بقای خود را تضمین کند.
وی رشد زودهنگام در گیاهان را در زمره مکانیزم سوم یا رویکرد فرار از تنش توصیف کرد و افزود: این حالت زمانی است که گیاه هوشمندانه خطر از بین رفتن خود را کنترل می کند، به عنوان مثال گیاهانی که طول دوره رشد و بذردهی ۷ ماهه دارند، نسبت به تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین، هوشمندانه کل دوره رشد را به ۳ ماه تقلیل داده تا از خطر خشکی در امان باشند.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با تاکید بر اینکه مکانیزم فرار از تنش باعث آسیب به گیاهان می شود، خاطرنشان کرد: حالت سوم، مکانیزمی از روی ناچار برای گریز از تنش است که در برخی گیاهان به صورت هوشمندانه مشاهده می شود.
ساداتی با اشاره به گونه های چندهزار ساله برخی درختان، تصریح کرد: در تغییر اقلیم تنها بخشی از گیاهان باقی می مانند که یقیناً گیاهان باقیمانده توانستند با تغییر مکانیسم، شرایط و تنش هایی نظیر سرما، گرما، آب هاب نامتعارف، فلزات سنگین و یخزدگی را تحمل کنند.
وی درختان مسن و گیاهانی که تنش های گوناگونی تحمل کرده اند را قابل سرمایه گذاری برای تکثیر و ازدیاد دانست و اظهار کرد: باید نمونه های ژنی این گیاهان اخذ و تکثیر شوند، از نمونه چنین درختانی می توان به چنار ۱۴۰۰ ساله و بلوط کاستانیفولیا یا بلندمازو با ۸۰۰ سال سن در مازندران اشاره کرد.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در پایان، درختان و گیاهان جنگلی مناطق شمالی و مازندران را سرمادوست توصیف و خاطرنشان کرد: به همین دلیل، تغییرات اقلیمی و گرمایش تدریجی زمین اثرات منفی بر روی درختان و عرصه های جنگلی مازندران به دنبال خواهد داشت./ایسنا
