مصرف مواد و اعتیاد یکی از مهمترین آسیب های روانی- اجتماعی است که گریبان گیر خانواده ها و جوانان در سراسر جهان است،ابتدایی ترین موضوع در زمینه پیشگیری از این آسیب مهلک دسترسی به اطلاعات صحیح در زمینه مواد و اعتیاد است.

متاسفانه باورهای غلطی که در مورد مواد و پدیده اعتیاد وجود دارد بسیار شایع است و از سوی دیگر اطلاعات معتبر و صحیح در مورد این پدیده معمولا به صورتی است که مردم عادی کمتر به آن دسترسی دارند.

این باورها نه تنها بیمار بلکه خانواده های آنان را نیز با مشکلات زیادی مواجه می سازد و در بسیاری از موارد باعث تشدید مصرف آنان و عدم مراجعه به موقع برای درمان می شود، در ذیل به برخی از باورهای رایج در مورد معتادان اشاره می کنیم.

معتادان افرادی بی سواد و از اقشار پایین جامعه هستند

این تصور از معتاد تصور صحیحی نیست، این باور از آنجا نشات می گیرد که دلیل اعتاد انسان ها، ناآگاهی و فقر انسانها تصور می شود، اکثر افرادی که دچار وابستگی و سوء مصرف هستند و هنوز اعتیاد آنها شدت نیافته یا از اعتیاد آنها زمان چندانی نگذشته و هنوز منابع همایتی آنها مانند: خانواده، شغل و… نسبتا سالم مانده است سعی می کنند مشکل را بپوشانند.

حقیقت آن است که در شرایط خاص جهان امروز، اعتیاد محدود به هیچ گروه خاصی نیست.

معتادان افراد بی ایمانی هستند

اعتقادات مذهبی، معنوی و ایمان می تواند مانع بروز و ابتلا به بسیاری زا آسیب های روانی- اجتماعی شود ولی این بدان معنی نیست که هر کسی که مبتلا به اعتیاد شد لزوما بی ایمان، بی اعتقاد و لامذهب است.

بسیاری از معتادان با اعتقادات خود توانسته اند ترک کنند و دوباره به جامعه برگردند از سوی دیگر بسیاری از درمان های خاص اعتیاد با استفاده از اعتقادات و ایمان معتادان برنامه ریزی و اجرا می شود.

معتادان افرادی لا ابالی، بی مسئولیت، ضعیف و بی اراده هستند

حقیقت این است که اینگونه صفات که در بالبا ذکر شد ناشی از پدیده اعتیاد است، نه شخصیت فرد معتاد یعنی پس از آنکه فرد دچار اعتیاد شد به علت شدت بیماری و شدت تخریبی که بیماری ایجاد می کند قادر نیست به وظایف و مسئولیت های خود عمل کند، جلوی مصرف خود را بگیرد و در کوشش های مختلفی که برای ترک انجام می دهد با مشکل روبرو می شود، ولی این خصوصیات با شخصیت واقعی فرد متفاوت است.

معتاد را باید از جامعه حذف کرد

بسیاری از افراد به علت ترس از پدیده اعتیاد برای خود و خانواده شان مایلند که جامعه خالی از معتاد باشد، این افراد باور دارند که وجود معتاد در نزدیکی آنها می تواند زمینه را برای بروز اعتاد در انها و خانواده شان فراهم کند .

البته این گفته به معنی این نیست که وجود معتاد در خانواده یا نزدیکان تاثیری بر دیگر اعضا خانواده یا جامعه ندارد بلکه صحبت بر سر این است که هم جواری و همسایگی با این افراد تنها علت اعتیاد نیست و اعتیاد عوامل مختلف زیادی دارد،حذف معادان به تنهایی چاره پیشگیری از اعتیاد نیست.

همه معتادان مبتلا به ایدز هستند

وجود بیماری ایدز و شیوع آن در میان معتادان تزریقی زمینه دیگری برای نگرشهای منفی مردم نسبت به معتادان ایجاد کرده است. اگرچه بیماری ایدز در میان معتادان تزریقی به دلیل اشتراک آنها در وسایل تزریق بیشتر از جمعیت عادی است ولی این بدان معنی نیست که همه معتادان مبتلا به ایدز می باشند.

در نتیجه معتادان و افرادی که دچار مصرف، سوء مصرف و وابستگی به مواد شده اند در همه اقشار و گروه های مختلف دیده می شوند. اعتیاد دارای دلایل و علتهای دیگری است، به جز بی ایمانی، ضعیف بودن، لاابالی گری و بی مسئولیتی بیمار.

اگرچه ایدز در میان معتادان تزریقی شایع است ولی همه معتادان مبتلا به این بیماری نمی باشند، اعتیاد بیماری پیچیده ای است و علل مختلف شخصی، خانوادگی، روانی، اجتماعی و … دارد. تصور آن که مصرف مواد فقط در نتیجه نداشتن ایمان، اراده، شخصیت قوی، بی سوادی و فقر ایجاد می شود، اشتباه است.

تهیه و تنظیم: مرضیه سیدیان- کارشناس ارشد روانشناسی مرکز مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی مازندران