قسمت اول/ شاید یکی از جا افتاده ترین تعاریف از مشارکت سیاسی، همانا، اقدامات داوطلبانه و آگاهانه افراد(شهروندان) در حمایت یا نقد دولت با هدف بهبود امور عمومی در سطوح محلی، ملی و بین المللی و تاثیرگذاری بر خط مشی های عمومی و دیوانی را مشارکت می گویند. تمرکز این تعریف بر داوطلبانه بودن حرکتهای مشارکت جویانه و دوری از هرگونه حرکتهای اغواگرایانه و اجبارآمیز روحی و روانی است.
مشارکت سیاسی ابعاد مختلفی دارد و طیف گسترده ای از اعمال شهروندان را دربر میگیرد که یکی از شایع ترین های آن شرکت در انتخابات است. شرکت در انتخابات از یک شرط اساسی برخوردار است و آن، آزادی در انتخاب شدن و انتخاب کردن است.
تلقی عمومی از مشارکت انتخاباتی، یک طرفه شدن ان است. یعنی، بیشتر به چگونگی شرکت مردم در انتخابات به منظور گزینش نمایندگان پارلمان، خبرگان، شوراها و ریاست جمهوری توجه میشود و کمتر و یا شاید اصلاً به این امر توجه نمیشود که آیا هر کسی به صرف شهروند بودن حق مشارکت در انتخابات برای انتخاب شدن برخوردار است و چگونه میتواند از این حق خود استفاده نماید؟ انتخاب شدن و انتخاب کردن دو روی یک سکه هستند؛ هر کسی که حق رای دادن دارد؛ از حق رأی گرفتن نیز برخوردار است. یکی از شعارهای اساسی در فصل انتخابات این است که همه (حتی آنها که نظام سیاسی را قبول ندارند) به عنوان ملت ، و در جهت حفظ وحدت و منافع ملی ، سرصندوقهای رأی حاضر شوند و رأی خود را به صندوق بیاندازند تا سقف مشارکت آرا بالا رفته و قدرت نظام سیاسی ارتقا یابد.
اما آن روی دیگر سکه مورد غفلت اساسی قرار نگیرد که ایا همه (نه آنها که نظام را قبول ندارند بلکه آنها که به نظام سیاسی اعتقاد و بلکه علاقه دارند اما در ابعاد مختلف بدان انتقاد دارند) حق دارند به منظور بالا بردن آرا و مشارکت انتخاباتی ، نامزد شوند و در معرض آرا عمومی قرار گیرند.
آیا آن کسی که آزادانه در انتخابات برای رأی دادن به دیگری شرکت میکند به همان میزان میتواند ( کاندیدا ) برای رأی گرفتن از مردم در پروسه انتخابات ، از ایده و برنامه های خود تبلیغ و سطح آراءِ عمومی را بالا ببرد؟ به نظر میرسد تا پاسخ به این سئوال مشخص نشود بحران مشارکت و افزایش آراءِ عمومی سرانجام مطلوبی نخواهد یافت.
ادامه دارد ….
سید امیر طاهری
دکتری حقوق بین الملل
