شیوع ویروس کرونا در کشور باعث که دانشمندان جهان برای کاهش تلفات ناشی از بیماری به فکر ساخت واکسن بیفتند؛ ایران نیز یکی از کشورهایی بود که با تکیه بر دانش داخلی خود همپای کشورهای پیشرفته جهان قدم در راه ساخت واکسن کرونا گذاشت.
واکسن “کوو ایران برکت” شرکت شفافارمد ستاد اجرایی فرمان امام، اولین واکسن ایرانی کروناست که به تازگی فاز اول تست انسانی خود را پشت سر گذاشته است؛ این واکسن در پلتفرم ویروس غیرفعال ساخته شده است؛ برای ساخت واکسن به این روش، چندین مرحله طی می‌شود؛ اولاً باید توجه داشت که ویروس برای تکثیر باید وارد سلول شود، ویروس پس از استخراج از بدن بیمار، در محیط آزمایشگاه کشت داده و به سلول حیوانی وارد می‌شود؛ مثلا در آزمایشگاه با روش‌هایی به سلول‌های کلیه میمون وارد می‌شود؛ سپس از این بافت جداشده و ویروس غیرفعال می‌شود؛ پس از طی این مراحل یک واکسن ساخته می‌شود.
حُسن ساخت واکسن به روش غیر فعال این است که این روش شناخته شده و سال‌هاست که بشر برای ساخت واکسن ها از این روش استفاده می‌کنند به همین دلیل نگرانی‌ها نسبت به این پلتفرم واکسن کمتر است.
واکسن “کوو ایران برکت” که فاز اول کارآزمایی بالینی خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است؛ قرار است از هفته آتی وارد فاز دوم آزمایش انسانی شود؛ به گفته رئیس ستاد اجرایی فرمان امام، فاز دوم و سوم این واکسن ادغام خواهد شد؛ فاز دو و سه، جمعیت حدود 20 هزار نفری را شامل می‌شود؛ زیرمجموعه‌ای از این داوطلبان که حدود 400 نفر هستند، فاز دوم مطالعه را تشکیل می‌دهند که ایمنی‌زایی واکسن روی آنها بررسی و در این مرحله تصمیم گرفته می‌شود که بهترین فواصل تزریق واکسن کرونا چه زمان‌هایی است. بر اساس نتایج حاصل از تزریق واکسن به این 400 نفر، محققان تصمیم خواهند گرفت که بهترین دوز چیست و مناسب‌ترین فاصله تزریق، چه زمانی است؛ پس از آن، بر اساس دوز و فاصله زمانی به دست آمده، واکسن به بقیه افراد (20 هزار نفر) تزریق می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود که اولین واکسن ایرانی کرونا، اواسط اردیبهشت یا خردادماه سال 1400 به دست مردم برسد.
همکاری ایران و کوبا برای شکست کرونا
انستیتو پاستور ایران مؤسسه‌ای با قدمت 100 ساله است که سابقه درخشانی در زمینه ساخت واکسن‌ها دارد. در زمان حاضر این مرکز با همکاری کوبا در جهت ساخت واکسن پنوموکوک گام برداشته است؛ پس از شیوع کرونا در جهان، انستیتو پاستور ایران با انتقال دانش فنی از کوبا و همکاری با موسسه فینلای این کشور، تلاش‌هایی برای تولید مشترک واکسن کرونا انجام داده است؛ واکسن هپاتیت «ب» و پنوموکوک ازجمله واکسن‌های موفق جهان هستند که در کوبا ساخته و تولید شده و دانش فنی آنها به کشور ما نیز منتقل شده است.
اگرچه بسیاری از سازندگان واکسن کرونا در جهان، در فاز اول مطالعه بالینی، واکسن خود را روی 100 نفر و یا کمتر تست کردند اما واکسن کرونای موسسه “فینلای” کوبا در فاز اول تست انسانی، روی بیش از 300 نفر تست شده است؛ هدف از فاز اول بررسی ایمنی واکسن است که این مرحله به خوبی پشت سر گذاشته شده است.
ایران اعلام کرده است که اگر قرار باشد واکسنی در فاز مطالعه بالینی وارد کشور و به مردم تزریق شود این امر مشروط به انتقال دانش فنی واکسن به کشورمان باشد. این در حالی است که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای همسایه ایران، پذیرفتند که بدون انتقال دانش فنی واکسن کرونا به کشورشان، در فاز سوم آزمایش واکسن‌های کرونای موجود در جهان مشارکت کنند. یکی از علل این‌که در برخی کشورهای همسایه تزریق واکسن وارداتی کرونا زودتر از ایران انجام شد این بود که آن کشورها در فاز سوم تست انسانی واکسن‌های وارداتی مشارکت کردند؛ کوبا از جمله کشورهایی است که با ایران توافق کرده است که دانش فنی واکسن کرونا را به ایران انتقال دهد.
کوبا یکی از موفق‌ترین کشورها در زمینه کنترل کرونا بوده است؛ این کشور، جزو کشورهایی با بالاترین سرانه پزشکان به ازای جمعیت است و حتی پزشکانی را تربیت و به کشورهای دیگر از جمله برزیل فرستاده است.
بسیاری از واکسن‌های کرونای موجود در جهان در سنین 18 تا 50 یا 60 سال تست می‌شوند اما کوبا در حال تست واکسن کرونای خود روی افراد 18 تا 80 ساله است؛ این واکسن همچنین در فاز سوم کارآزمایی بالینی به اطفال 5 تا 18 ساله تزریق خواهد شد تا نتایج آن مشخص شود و احتمالاً اولین واکسن کرونایی است که به اطفال تزریق خواهد شد. اگر فاز سوم به خوبی طی شود، در اردیبهشت ماه مجوز مصرف و تولید انبوه واکسن “سوبرنا2” کوبا که در ایران به نام واکسن “پاستور” شناخته می‌شود، صادر خواهد شد.
واکسن ایرانی – کوبایی حاوی بخشی از پروتئین «اسپایک» ویروس کروناست که با یک واکسن کزاز، کونژوگه شده (جفت) شده است؛ یعنی برای افزایش قدرت ایمنی‌زایی این واکسن بخشی از پروتئین “توکسوئید” کزاز هم به آن پیوند زده شده که به عنوان تحریک کننده سیستم ایمنی عمل می‌کند؛ نکته جالب این واکسن این است که با تزریق این واکسن، فرد هم در مقابل کرونا و هم در مقابل کزاز ایمن می‌شود. از آنجا که این واکسن نیز یک واکسن نوترکیب است، عوارض کمتری نسبت به سایر واکسن‌های کرونای موجود در جهان دارد.
به گفته علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، واکسن ایرانی کرونا، تولید محققان انستیتو پاستور (واکسن مشترک ایران و کوبا) از هفته‌های دیگر وارد مرحله سوم آزمایش انسانی شده و در این فاز 50 هزار دوز تزریق انجام خواهد شد؛ 2 تا 4 میلیون دوز از این واکسن تا فروردین 1400 تولید می‌شود و این نخستین واکسن ایرانی کروناست که به دستمان خواهد رسید
