کامران ندری تحلیلگر اقتصادی در خصوص کلیات لایحه بودجه سال آینده گفت: اقتصاد ما گرفتار روزمرگی‌ها شده است. بودجه سال ۱۴۰۲ را با بودجه سال ۱۴۰۱ مقایسه کنید تفاوتی ندارد. برنامه های دولت برای عبور یا حل مشکلات اقتصادی مشخص نیست و هنوز بحث اینکه افزایش رقم اسمی در بودجه چقدر باشد، چه بخشی از درآمدهای نفتی تامین کنیم، چه بخشی از مالیات تامین شود، چقدر اوراق بفروشیم. در همین حد دیده می شود.
وی ادامه داد: بحث های مکرری که هر سال تکرار میشود. آنچه در بودجه وجود ندارد این است که دولت برای حل این میزان مشکلات پیچیده، بنیادی و ساختاری به چه شکل عمل خواهد کرد و چه برنامه‌ای برای چالش ها و مشکلات اقتصادی دارد.
ندری افزود: باید تیم خبره و کارشناس در حوزه های مختلف دعوت کنید تا بررسی شود مشکلات ما چه عللی دارد و راههای حل آن چیست؟ مثلاً در خصوص چالش های زیست محیطی هیچ چیزی در بودجه نمی بینید.
او در ادامه خاطرنشان کرد: در اقتصاد کلان نمی دانید دولت به چه شکل می خواهد تورم را حل کند، با فقر گسترده که در سالهای اخیر به وجود آمده نمی دانیم چه کنیم، مشکلاتی که در نظام بانکی، تامین اجتماعی، کسب و کار و حوزه های دیگر داریم در بودجه متوجه نمی شوید دولت چه برنامه‌ای برای آنها دارد و در سال آینده چه کار خواهد کرد.
این تحلیلگر با اشاره به افزایش ۵۹ درصد مالیات نسبت به بودجه قبل همچنین افزایش ۲۰ درصدی دستمزدها پاسخ داد: مشکل اصلی این است که هزینه ها در بودجه امسال ۴۰ درصد رشد دارد. با توجه به اینکه غالب هزینه های دولت حقوق و دستمزد است. سوال این است بخش هایی از بودجه که افزایش داشته کدام قسمت هاست؟ درحالی که می شنویم مثلاً سازمان غذا و دارو اعلام کرده در بودجه ۱۴۰۲ مقدار کافی برای تامین اقلام دارویی در نظر گرفته نشده است یا بودجه‌ای که برای کمک به معلولین اختصاص دارد کاهش یافته است.
ندری اظهار کرد: وقتی دولت بودجه‌های مربوط به حوزه های وظایف خود را کاهش داده است، همچنین افزایش دستمزدها ۲۰ درصد است، رشد ۴۰ درصدی بودجه چیست؟ دولت قرارست به چه حوزه‌ای بپردازد؟ همچنین مشخص نیست مشکلات بنیادی ما چطور حل خواهد شد؟ پس سوالات زیادی درباره بودجه وجود دارد.
وی اشاره کرد: دولت بیشتر به این فکر بوده چطور درآمدهای مالیاتی خود را در شرایط فعلی افزایش دهد بدون اینکه در نظر گرفته شود که اقتصاد ما ظرفیت این حجم از افزایش مالیات را دارد. این سوال نیز وجود دارد که باید پاسخ را از دولت و دست اندرکاران تدوین بودجه بگیرید.
او در پاسخ به این سئوال که تمدید برنامه ششم تاثیری در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دارد؟ بیان کرد: خیر. در خصوص برنامه ششم مشخص نیست چه میزان تحقق داشتیم، در چه حوزه هایی پیشرفت داشتیم، در چه حوزه هایی پیشرفتی نداشتیم، عملاً تمدید برنامه ششم بی فایده است.
ندری اظهار کرد: به نظر من، تمدید برنامه ششم به جهت داشتن پاسخی برای این سوال است که وقتی برنامه هفتم تدوین نشده چطور بودجه نوشته شده است. سال بعد نیز مانند امسال قطعاً کسری بودجه خواهیم داشت.
این استاد دانشگاه بیان کرد: به نظر می رسد که مشکل کسری بودجه به قوت خود باقی خواهد ماند و با توجه به اینکه دولت در این چند سال چنین روندی داشته و راه حلی برای آن نداشته است و رقم کسری بودجه را نمی توان از الان پیش بینی کرد.
او با اشاره به راهکاری که اصحاب قدرت باید در پیش بگیرند، چیست؟ گفت: راهکار این است که در قالب یک برنامه جامع و مشخص بدانید برای چند سال آینده چه کار خواهید کرد و چه مسیری را طی خواهید کرد. دولت در مسئله بودجه ریزی باید سعی کند با استفاده از ظرفیت های تخصصی و حرفه ای حسابداری و با تمرکز بر معضلات اقتصادی برنامه ریزی کند و بدان بپردازد.
ندری ادامه داد: متاسفانه در کشور ما از ظرفیت هایی که برای حل مشکلات وجود دارد استفاده نمی کنیم. منظور از ظرفیت ها سرمایه های انسانی است. مشکلات کشور مشکلات پیچیده‌ای است که نمی توان در صحبت کوتاه راه حل برای آن پیدا کرد. توصیه‌ای که می‌توان به مسئولین کرد این است که: از ظرفیت‌هایی که توانایی راه‌حل دادن برای این مشکلات را دارند، استفاده کنند.
وی ادامه داد: مشکل اصلی در کشور این است که از نیروها و منابعی که در اختیار داریم بخوبی استفاده نمی‌شود و این مشکلات روی هم تلنبار میشود و بر درجه پیچیده بودن مشکلات روز به روز افزوده میشود.
این تحلیلگر گفت: به نظر من، مسئولین ظرفیت‌ها را به خوبی شناسایی و از توانایی آنها استفاده کنند. در کشوری همچون کشور ما از این حرف‌ها زیاد بیان میشود و به جایی نمی‌رسد ولی چاره‌ای نیست جز اینکه این حرف‌ها را تکرار کنیم تا عملیاتی شود. در داخل برای اینکه بدانیم چطور بر مشکلات فائق آییم ظرفیت داخلی داریم، اگر ظرفیت‌های داخلی نیست باید از تجربیاتی که در کشورهای دیگر وجود دارد استفاده کنیم.
اگر اراده‌ای وجود داشته باشد و دولت عزم حل کردن مشکلات را داشته باشد، این مشکلاتی که با آنها مواجه هستیم، مشکلاتی نیست که در جاهای دیگر دنیا تجربه نشده باشد. خیلی از کشورها مشابه مشکلاتی که ما با آن درگیر هستیم مثل مشکلات محیط‌زیستی، آلودگی‌هوا، کسری بودجه، ناکارآمدی نظام مالیاتی، نظام بانکی و … داشتند و توانسته‌اند آن را حل کنند. خیلی از کشورها این تجربه و دانش کافی را دارند تا مشکل تورم و اقتصاد را حل کنند. مشکل ما این است که از تجربه و دانشی که در دنیا یا حتی در داخل کشور وجود دارد استفاده نمی‌کنیم.
