فرزاد پیلتن امروز در «همایش بررسی و آسیب شناسی دیپلماسی تجاری و راهکارهای توسعه روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران با ترکیه» اظهار داشت: ترکیه به عنوان یکی از کشورهای مهم همسایه تلقی می‌شود، در سازمان توسعه تجارت ایران به‌ویژه با تاکید دولت سیزدهم برای توسعه همکاری با کشورهای منطقه و همسایه برای توسعه روابط تجاری با تک‌تک این کشورها برنامه‌ریزی انجام داده ایم که بر این اساس یک برنامه 4 ساله طراحی شده تا این برنامه با کمک فعالان بخش ‌های مختلف خصوصی و اقتصادی به اجرا گذاشته شود.

مدیرکل دفتر غرب آسیایی سازمان توسعه تجارت ایران  اظهار داشت: کشور ترکیه اگر مهمترین کشور در همسایگی ما نباید اما در ردیف اول تا سوم قرارداد زیرا یک سند جامع همکاری با ترکیه در دستور کار قراردارد که این سند با همه کشورهای همسایه نیست و لذا از این جهت ترکیه با سایر کشورها برای ما متمایز است.

وی افزود: دوم اینکه یک هدف گذاری برای توسعه تجارت  30 میلیارد دلاری بین ایران و ترکیه انجام شده است در حالی که ممکن است این ظرفیت در رابطه با همسایگان دیگر وجود نداشته باشد و تنها کشوری که در این حدود ظرفیت تجاری پیش‌بینی شده است که کشور عراق است و آن هم  برای تجارت بین ایران و عراق هدف‌گذاری 20 میلیارد دلاری صورت گرفته است.

پیلتن بیان داشت: نکته سوم در مورد ترکیه موازنه تجاری است این در حالی است که با کشوری مثل عراق اصلا موازنه تجاری وجود ندارد. موازنه مزیت‌های خوبی دارد و همبستگی تجاری ایجاد می‌کند و سیاستگذاری در دو طرف را به راحتی امکان پذیر می‌کند.

وی افزود: وقتی موازنه تجاری بین کشورها وجود نداشته باشد خیلی از اقدامات از جمله انعقاد قرارداد ترجیحی امکان‌پذیر نمی‌شود.

* الزامات دستیابی به تجارت 30 میلیارد دلاری ایران و ترکیه 

در ادامه این همایش محمد حسن حبیب‌الله زاده مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت امور خارجه گفت: معمولا همسایگان همیشه مهمترین حوزه سیاست‌خارجی هر کشور به شمار می‌روند اما دولت سیزدهم روابط همسایگی را رسما سیاست اول در حوزه سیاست خارجی قرار داده است. قبلا بحث همسایگان به لحاظ مختلف برای ما مهم  بوده است اما ایده دولت سیزدهم در خصوص سیاست‌ همسایگی یک وظیفه دو چندانی را بر دستگاه دیپلماسی گذاشته است.

وی اظهار داشت: از 15 کشور همسایه ایران شاید مهمترین کشور ترکیه باشد و دلایل مختلفی نیز برای این مساله دارم. مولفه‌های فراوانی وجود دارد که در رابطه با سیاست همسایگی که در دولت جدید به آن پرداخته شده کار را مشخص کرده که یکی از آنها بحث اشتراکات فرهنگی و دینی ایران و ترکیه است و در کنار آن نیز پیوستگی‌های تمدنی نیز سرمایه دو جانبه برای ایران و ترکیه به شمار می‌رود.

مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت امور خارجه اظهار داشت: مولفه دوم 560 کیلومتر مرز مشترک و سه گذرگاه مرزی بین دو کشور ایران و ترکیه است، مولفه سوم که در رابطه با ترکیه برای ایران مهم است این است که در چارچوب سیاست‌ همسایگی اختلافات بین دو کشور کم شود لذا سفرهای متعددی بین دو کشور در یک سال گذشته اتفاق افتاده است و اوج این سفرها سفر رئیس جمهور ترکیه به ایران و برگزاری شورای همکاری بین دو کشور بود.

حبیب‌الله زاده گفت: مولفه چهارمی که در سیاست همسایگی بین ایران و ترکیه  برای ما اهمیت دارد شرایط گسترده دیپلماتیک نما در ترکیه است ایران در این کشور سه سرکنسولگری و همچنین یک سفارت دارد که در جای جای حوزه جغرافیایی به گونه‌ای است که کل کشور ترکیه را پوشش می‌دهند و لذا بازرگانان می‌توانند از شبکه دیپلماتیک ما در ترکیه استفاده کنند و حتی فکر می‌کنیم می‌توانیم یک کنسولگری دیگر در این کشور اضافه کنیم و حتی موضوع در دست بررسی است و علاوه بر این شبکه‌های بانکی است که یکی از بانک های ایران سه شعبه در استانبول، آنکارا و ازمیر دارد و لذا به کمک کارهای دیپلماتیک ما می‌اید.

وی اظهار داشت: حضور تعداد زیادی ایرانی و دانشجوی ایرانی در ترکیه نیز برای ما حائز اهمیت بوده است.

مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت امور خارجه گفت: پنجمین مولفه مورد اهمیت در رابطه با دیپلماسی ما با ترکیه تولید زیرساخت‌های حقوقی برای کار تجاری است لذا این زیرساخت‌ها فراهم شده است و اسناد مادر متعددی با ترکیه وجود دارد مثل موافقتنامه‌های گمرکی، حمل و نقل ریلی و اخیر سند مهمی در سفر اردغاون به ایران امضا شد با عنوان «سند جامع همکاری‌های ایران با ترکیه» که براساس این سند یک افق 10 تا 20 ساله در نظر گرفته شده و تمام زمینه‌های کار دستگاه‌ها با ترکیه احصا شده و در این سند آمده است.

حبیب‌الله زاده بیان داشت: لذا بر اساس این سند مادر می‌توان در حوزه‌های مختلف  از جمله انرژی، بازرگانی، نفت، آب ، محیط زیست و پتروشیمی و در مجموع در هر جایی که فکر می‌شود که سندی لازم است می‌توان براساس این سند مادر سند آن را تهیه کرد و اگر هم سندی از قبل موجود است آن را به روز رسانی کرد و لذا این بستر هم در سفر اردوغان به ایران ایجاد شد.

وی با اشاره به توسعه تجارت بین ایران و ترکیه گفت: حدود 70 تا 85 درصد حجم تجارت ایران و ترکیه افزایش یافته است.

مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت امور خارجه اظهار داشت: بین روسای جمهور ایران و ترکیه در سفر اردوغان به ایران تفاهم شد که حجم تجارت بین دو کشور به 30 میلیارد برسد که دستیابی به این موضوع نیازمند الزاماتی است و امیدواریم که برنامه 4 سال به‌گونه‌ای باشد که تفاهمی که روسای جمهور دو کشور با هم داشتند دست‌یافتنی شود.

حبیب‌الله زاده اظهار داشت: صادرات به ترکیه باید هدفمند باشد و کالای با ارزش افزوده به ترکیه صادر شود و صادرات خام فروشی نیز کم شود البته الان تراز تجاری با ترکیه به نفع ایران است اما برای ادامه این روند باید خام‌فروشی کمتر صورت گیرد ضمن اینکه واردات از ترکیه نیز باید هدفمند باشد.

وی افزود: ترکیه به علت نزدیک به اروپا می‌‌تواند یکی از مهمترین منابع تامین فناوری و کالاهایی که کشور در حوزه صنعت و تکنولوژی نیاز دارد باشد لذا باید حتما واردات از ترکیه به گونه‌ای هدف گذاری شود که به واردات محصولاتی دارای فناوری پرداخته شود.

مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت امور خارجه بیان داشت: برای رسیدن به تجارت 30 میلیاردی بین دو کشور نیازمند نرم افزار و سخت افزار هستیم که البته نرم افزار آن وظیفه ما در دولت است و باید آن را پیگیری کنیم و بخش دیگر یا همان سخت افزار وظیفه تمام کسانی که با ترکیه کار تجاری انجام می‌دهند.

وی در رابطه با صادرات گاز به ترکیه اظهار داشت:  قرارداد صادرات 25 ساله گاز به ترکیه در واقع یک نرم افزار است و صادرات گاز و خط لوله گاز نیز سخت افزار محسوب می‌شود بنابراین ما برای دستیابی به تجارت 30 میلیارد دلاری بین دو کشور نیازمند چنین مدلی هستیم.

حبیب‌الله اظهار داشت: ما باید در بحث‌های مختلف گمرک، سرمایه‌گذاری و کمیسیون مشترک حرفه‌ای تر عمل کنیم.

* صادرات 5 میلیارد دلاری ایران به ترکیه / ترکیه سالانه 300 میلیارد دلار کالا وارد می‌کند 

در ادامه این همایش مهرداد سعادت دهقان رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه با انتقاد از عدم حضور پیمان پاک در این جلسه گفت: ای کاش که رئیس سازمان توسعه تجارت به کشور ترکیه نیز به اندازه سایر کشورها اهمیت می‌داد و در این جلسه حضور داشت.

سعادت دهقان خطاب به رئیس سازمان توسعه تجار گفت: اگر در این همایش حضور داشتید خواستار این مسائل از شما بودیم، اول اینکه تکلیف تجارت ترجیحی با ترکیه مشخص نشد، رایزن بازرگانی ترکیه با وجود اینکه از سال قبل منتخب شده اما هنوز به این کشور اعزام نشده است.

وی بیان داشت: گمرکات را به گونه‌ای پیچیده شده است که 24 دستگاه برای گمرکات تصمیم می‌گیرند. این در حالی است که درباره کشوری صحبت می کنیم که تا امروز و در سال 2022 به میزان 250 میلیارد دلار صادرات داشته است و 300 میلیارد دلار نیز واردات داشته است اما سهم ما از این 300 میلیارد دلار واردات ناچیز بوده است.

سعادت دهقان اظهار داشت که می‌گویند که سهم ما از واردات به ترکیه به میزان 104 درصد افزایش داشته است، گفت: اما این رشد از چه میزان بوده است در واقع از صادرات 2 میلیارد و 500 میلیون دلار به ترکیه با 5 میلیارد دلار رسیده ایم.

وی اظهار داشت: بنابراین از 300 میلیارد دلار واردات به ترکیه در نهایت سهم ما 5 میلیارد دلار بوده که اگر صادرات گاز را از این رقم کم کنیم واقعا رقم ناچیزی به ترکیه صادرات داشته ایم.

رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه بیان داشت: راه مواصلاتی درست نشده است، این در حالی است که وقتی از مرز ایران به ترکیه وارد می‌شویم شاهد هستیم که این کشور راه 5 باند از 10 سال پیش درست کرده است.

وی خطاب به پیمان پاک اظهار داشت: وقتی دستور تاسیس مرکز تجاری ایران در ترکیه را دادید و این دفتر ایجاد شد از بخش خصوصی نظری دریافت نشد و بنابراین اکنون هیچ فعالیتی در این دفتر انجام نمی‌شود زیرا طرف ترک علاقمند با تجارت با بخش خصوصی است نه دولتی.

سعادت دهقان اظهار داشت: استاندارد برخی کالاهای ایرانی را ترکیه نمی‌پذیرد. این مسائل واقعیت است و تا روزی که این مسائل حل نشود ما نمی‌توانیم در حوزه تجارت با ترکیه حرفی برای گفتن داشته باشیم.

وی افزود: شبکه دیپلماسی خوبی در ترکیه وجود دارد ولی این شبکه اقتصادی نیست زیرا در این شبکه افراد اقتصادی وجود ندارد در حالی که ترکیه 144 مرکز تجاری در دنیا دارد. این در حالی است که هنوز ما منتظر هستیم که رایزن تجاری ایران به ترکیه اعزام شود.

رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه اظهار داشت: برای توسعه تجارت با ترکیه باید در زمینه راه و لجستیک زیر ساخت لازم فراهم شود. ما کامیون برای صادرات به ترکیه نداریم و  از کامیون‌هایی که از ترکیه وارد ایران می‌شوند نیز مابه‌التفاوت سوخت دریافت می‌شود.

وی بیان داشت: ما نیازمند گمرک واحد هستیم در همه دنیا کالاهای صادراتی یک بار ارزیابی می‌شود اما در ایران اینگونه نیست و چند بار کالا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

سعادت دهقان اظهار داشت: در مرز بازرگان خواب کالا داریم و مشکل آن کمبود آزمایشگاه‌ است.

رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه بیان داشت: با وضعیت موجود نباید انتظار توسعه صادرات به ترکیه را داشت.

وی بیان داشت: ترکیه 6.5 درصد مالیات مضاعف از کالاهای صادراتی ایران می‌گیرند و استدلال آنها این است که ایرانی نمی‌توانند از بانک‌های خارج از ترکیه به بانک‌های این کشور پول انتقال دهند.